“ဗာလ ႏွင့္ ပ႑ိတ တို႔၏ ဆိုလိုရင္းအဓိပၸါယ္”

အိႏၵိယႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ႀကီး“မဟတၱမဂႏၵီ”သည္မကြယ္လြန္မီကအိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔ၾကြေတာ္မူခဲ႔ေသာရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊
ေက်ာက္ေျမာင္း၊မဂၤလာသုခေက်ာင္းတိုက္၊“ပါဠိတကၠသိုလ္ဆရာေတာ္ဦးေကသရ”ႏွင့္ေတြ႔ဆံုခဲ႔ဖူးပါသည္။

“မဟတၱမဂႏီၵ”က“ဆရာေတာ္ဦးေကလာသ”ကို-
“ဆာဓုဂ်ီ အေသ၀နာစဗာလာနံ ပ႑ိတာနဥၥ ေသ၀နာ မဂၤလ သုတၱရေမ ဗာလပ႑ိတ အရတၳကိုု ကိစာ မာဘိေလ နာဘာဘာ”(အရွင္ဘုရားမဂၤလသုတ္ပါဠိေတာ္၌ပ႑ိတႏွင့္ဗာလကိုဘယ္လိုယူရပါသလဲ)ဟူ၍ေမးေလွ်ာက္ခဲ႔ဖူးပါသည္။
“ဆရာေတာ္” က
“ဗာလ နွင့္ ပ႑ိတကို မဟတၱမႀကီးက ဘယ္လိုုယူခ်င္ပါသလဲ”ဟုေမးေသာအခါ-
“ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီၤးေတြကိုေမးၾကည့္ဖူးတယ္၊ဗာလ အရ ဘိန္းစား၊အရက္သမားကိုယူရမယ္။ပ႑ိတ အရ ဘုရားဒကာ၊ေက်ာင္းဒကာမ်ားကိုယူရမယ္ လို႔ေျပာၾကတယ္။
ဒီလိုဆိုရင္ဘုရားဒကာကဘိန္းစားကိုမေပါင္းေဖာ္အပ္တဲ႔လူဆိုၿပီးေရွာင္ေျပးရမယ္။ဘိန္းစားကလည္းဘုရားဒကာကိုဒီလူကိုေပါင္းေဖာ္ရမယ္လို႔ေနာက္ကလိုက္မယ္။ဒီေတာ႔တစ္ေယာက္ကေျပး၊တစ္ေယာက္ကလိုက္ျဖစ္ၾကမယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီအဓိပၸါယ္ကို တပည့္ေတာ္ သေဘာမက်ႏိုူင္ပါဘုရား”ဟု ေလွ်ာက္ထား၏။
ဤတြင္ ဆရာေတာ္က-ေအာက္ပါအတိုင္း“မုခ် ႏွင့္ ဥပစာ”ကို တိက်စြာရွင္းျပပါသည္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္မယ္ေတာ္ျဖစ္ခဲ႔ဖူးေသာ“သႏုႆီတနတ္သား”ကိုအေၾကာင္းျပဳ၍တစ္ေသာင္းေသာ
စၾက၀ဠာမွလာၾကကုန္ေသာ နတ္ျဗဟၼာအေပါင္းတို႔အား“အဘိဓမၼာတရားေတာ္”ကိုေဟာၾကားေတာ္မူခဲ႔ပါသည္။
“ကုသလာ ဓမၼာ၊အကုသလာဓမၼာ၊အဗ်ာတကာ ဓမၼာ”ဟူ၍“အဘိဓမၼာ”ကို အက်ဥ္းဆံုးသေဘာေပါက္နားလည္ႏိုင္သည္။
(၁) အျပစ္မရွိေသာေကာင္းေသာအက်ိဳးကိုေပးျခင္းလကၡဏာရွိကုန္ေသာသတၱ၀ါလည္းမဟုတ္၊
အသက္လည္းရွိသည္မဟုတ္ကုန္ေသာ သေဘာတရားတို႔သည္လည္းေကာင္း။
(၂) အျပစ္ႏွင့္တကြမေကာင္းေသာအက်ိဳးေပးျခင္းလကၡဏာရွိကုန္ေသာသတၱ၀ါလည္းမဟုတ္၊အသက္
လည္းရွိသည္မဟုတ္ကုန္ေသာ သေဘာတရားတို႔သည္လည္းေကာင္း။
(၃) ကုသိုလ္၊အကုသိုလ္အျဖစ္ျဖင့္ကားမေဟာအပ္ကုန္၊တစ္ပါးေသာအျဖစ္ျဖင့္သာေဟာအပ္ကုန္ေသာ
(၀ါ)ကုသိုလ္ကဲ႕သို႔ေကာင္းက်ိဳးလည္းမေပးတတ္၊အကုသိုလ္ကဲ႔သို႔လည္းမေကာင္းေသာအက်ိဳးကိုမ
ေပးတတ္၊ျဖစ္ကာမတၱမွ်သာျဖစ္ကုန္ေသာ သေဘာတရားတို႔သည္လည္းေကာင္း
ဤသံုးပါးေသာတရားတို႔သည္ပုပုရြရြျဖစ္ေသာသတၱ၀ါတို႔၏ခႏၶာကိုယ္၌သဘာ၀အေလ်ာက္ျဖစ္ပ်က္၍ေနၾကေလေတာ႔၏။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား၏အလိုေတာ္မွာ-
သတၱ၀ါတစ္ခု၏ကိုယ္၌တရားသံုးစုရွိေၾကာင္းကိုျပလိုေတာ္မူရင္းျဖစ္သည္။သမုတၱိသစၥာနယ္ရွိသတၱ၀ါတစ္ခု၏
ခႏၶာကိုိယ္၌ ဤတရားသံုးစုမွတစ္ပါး အျခားေ၀ဖန္ပိုင္းျခားဖြယ္ရာမရွိပါ။
(ကုသိုလ္ဟူသည္အျပစ္ကင္း၍ေကာင္းေသာအက်ိဳးကိုေပးတတ္ေပသည္။အကုသိုလ္ဟူသည္အျပစ္ရွိ၍မ
ေကာင္းက်ိဳးကိုေပးတတ္သည္။အဗ်ာကတဟူသည္ေကာင္းက်ိဳးကိုလည္းမေပးတတ္၊မေကာင္းက်ိဳးကိုလည္းမ
ေပးတတ္။ျဖစ္ကာမတၱျဖစ္ေသာ အက်ိဳးတရားတစ္ခုမွ်သာျဖစ္သည္)
ဥပမာဆိုရပါမူ-
ဘာသာေရးကထိန္ပြဲမ်ားတြင္အခ်ိဳ႕ေသာအရပ္ေဒသမ်ား၌ ႏွီးျဖင့္ရက္၊စကၠဴကပ္၊ေခါင္းေပါင္းစတစ္လူလူျဖင့္ဆင္ျပင္ထား
ေသာ“ဖိုး၀ရုပ္ႀကီးမ်ား”ကိုေတြ႕ဖူး၊ျမင္ဖူးၾကပါမည္။
ထိုအရုပ္ႀကီးမ််ားသည္ဘာမွမလႈပ္ရွားႏိုင္ေသာႏွီးရုပ္စစ္စစ္ျဖစ္ပါသည္။ထိုအရုပ္ႀကီးထဲသို႔“ေမာင္မဲ”ဆိုသူတစ္
္ေယာက္၀င္“က”ေသာအခါအရုပ္ႀကီးကလႈပ္လာသည္။စင္စစ္အရုပ္ႀကီးက,သည္မဟုတ္ပါ“ေမာင္မဲ”၀င္၍လႈပ
္ေပးသည္မွာထင္ရွားပါသည္။
“ေမာင္မဲ”ေမာ လာေသာအခါ“ေမာင္မဲ”ခဏထြက္၍“ေမာင္ျဖဴ”၀င္လာ၍ က,ျပန္၏ထိုအခါ အရုပ္ႀကီးလႈပ္ကာ က,လာျပန္၏။“ေမာင္ျဖဴ”လည္းေညာင္း၊“ေမာင္မဲ”လည္းေညာင္း၍၀င္မကေသာအခါ“ႏွီးရုပ္ႀကီး”သည္ဘာမွ်မ
လုပ္တတ္ေတာ႔ပါ။ေမွာက္ထားလွ်က္ ေမွာက္လ်က္၊ပက္လက္ထားလွ်င္ ပက္လက္အတိုင္းျဖစ္ေနေတာ့သည္။
ထို႔အတူ-သတၱ၀ါတစ္ခု၏ကိုယ္တြင္“အဗ်ာကတ”ဆိုေသာ“ရုပ္တရား”သည္“ႏွီးရုပ္ႀကီး”သ႑ာန္ႏွင့္တူ၏။
၀င္၍ က , တတ္ေသာ“ေမာင္မဲ”သည္ “အကုသိုလ္တရား”ႏွင့္ သ႑ာန္တူ၍“ေမာင္ျဖဴ”သည္“ကုသိုလ္တရား”ႏွင့္သ႑ာန္တူ၏။
“ႏွီးရုပ္”ႏွင့္တူေသာဤခႏၶာကိုယ္ႀကီးထဲသို႔ တစ္ခါတစ္ရံ“ေမာင္ျဖဴ”ဆိုေသာ “ကုသိုလ္တရား”၀င္လာတတ္၏။
တစ္ခါတစ္ရံ“ေမာင္မဲ”ဆိုေသာ“အကုသိုလ္တရား”၀င္ေရာက္လႈရွားတတ္၏။
သို႔ေသာ္-“ေမာင္ျဖဴ”ႏွင့္“ေမာင္မဲ”တို႔ႏွစ္ဦးသည္ဤခႏၶာကုိယ္ထဲသို႔ႏွစ္ဦးၿပိဳင္၍မ၀င္ႏိုင္ပါ။“အကုသိုလ္”၀င္လွ်င္“ကုသိုလ္”ကေရွာင္ေျပးရ၏။“ကုသိုလ္”၀င္လာပါက“အကုသိုလ္”က ေရွာင္တိမ္းေပးရ၏။
“ကုသိုလ္”၀င္လာပါက-
“ကုသိုလ္”၏သဘာ၀အရေပးကမ္းခ်င္လာ၏။သတၱ၀ါမ်ားအေပၚခ်စ္ခင္ျခင္းေမတၱာေပၚလာ၏။သူေတာ္ေကာင္းတို႔ကိုလွဴဒါန္းလိုလာ၏။ဒုကၡိတသတၱ၀ါတို႔အေပၚသနားကရုဏာျဖစ္လာ၏။ယင္းသို႔“ကုသိုလ္”၏အမူအရာမ်ားေပၚေပါက္လာပါသည္။
“အကုသိုလ္”၀င္လာပါက-သတ္ျဖတ္ခ်င္လာ၏။ခိုး၀ွက္လိုလာ၏။သက္ရွိ၊သက္မဲ႔တို႔အေပၚႏွစ္သက္စြဲလမ္းလာ၏။ယင္းသို႔“အကုသိုလ္”၏အမူအရာေပၚလာၾကသည္။
“မဂၤလသုတ္ပါဠိေတာ္”တြင္“အေသ၀နာစ ဗာလာနံ ပ႑ိတာနဥၥေသ၀နာ”ဟု ဆိုထားသည္။
“သူမိုက္တို႔ကိုမမွီ၀ဲမဆည္းကပ္ရျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ပညာရွိသူမ်ားကိုမွီ၀ဲဆည္းကပ္ရျခင္းသည္လည္း
ေကာင္း”ဟုဖြင့္ဆိုထားသည္။အက်ဥ္းခ်ံဳး၍ေျပာရလွ်င္“ဗာလ”ကိုမမွီ၀ဲႏွင့္၊“ပ႑ိတ”ကိုမွီ၀ဲဆည္းကပ္ရမည္ဟုဆိုလိုရင္းျဖစ္ပါ၏။
“ဗာလ”အရ မည္သူလဲ၊“ပ႑ိတ”အရမည္သူလဲဟု စိစစ္ရန္လိုအပ္လာပါသည္။
“သုတၱႏၱမာတိကာ”၌-
“ဗာလာဓမၼာ ပ႑ိတာဓမၼာ”ဟု“ဒုကမာတိကာ”ကိုေဟာရာ၌ “ဗာလ”အရ“(၁၂)ပါးေသာအကုသိုလ္စိတၱပၸါဒ္”ကိုေကာက္ျပ၏။“ပ႑ိတ”အရ“(၂၁)ပါးေသာကုသိုလ္စိတၱပၸါဒ္”ကို ေကာက္ျပ၏။
မဂၤလသုတ္အဓိပၸါယ္မွာ“မုခ်”အနက္အားျဖင့္“အကုသိုလ္ဟူေသာဗာလာနံကိုမမွီ၀ဲႏွင့္”“ကုသိုလ္ဟူေသာပ႑ိတကိုသာမွီ၀ဲရမည္”ဟုဆိုလိုပါသည္။
“မုခ်”အားျဖင့္“အကုသိုလ္”သည္“ဗာလ”။(သို႔ေသာ္)ထို“ဗာလ”အျဖစ္၀င္ေရာက္ကိန္းေနေသာအခါ“ဗာလ၏ကိန္းရာခႏၶာကိုယ္”သည္တည္ရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္“႒ာနီ”၏အမည္ကို“႒ာန”၌တင္စားေသာေၾကာင့္“႒ာန”ကိုပင္“ဗာလ”ဟုေခၚဆိုႏိုင္ပါ၏။
သို႔ေသာ္- “မုခ်”မဟုတ္ပါ။တင္စားေသာ “ဥပမာ” မွ်သာျဖစ္ပါသည္။
“မုခ်”ကိုပယ္ထားၿပီး“ဥပစာ”ကို“ဗာလ”“ပ႑ိတ”အျဖစ္ေကာက္လွ်င္အျငင္းပြားတတ္ပါ၏။
ဆရာေတာ္ကအထက္ေဖာ္ျပပါအတိုင္း“မုခ်”ႏွင့္“ဥပစာ”ကိုတိက်စြာရွင္းျပေသာအခါမွမဟတၱမႀကီးကအလြန္သေဘာက်လွပါေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားသြားခဲ႔ပါသည္။
မွန္ပါသည္။
“ပ႑ိတ-ဗာလ”ကို“ဗဟိဒၶ”တြင္ မရွာပဲ၊မိမိ၏အဇ်ၥတၱသႏာၱန္တြင္ရွာ၍ မိမိသည္ပင္တစ္ခါတစ္ရံ“ဗာလ”ျဖစ္လိုက္၊
တစ္ခါတစ္ရံ“ပ႑ိတ”ျဖစ္လိုက္ေျပာင္းလဲေနေၾကာင္း“စိတၱႏုပႆနာသတိပ႒ာန္တရား”ပြားမ်ား၍တကယ့္“ပ႑ိတအစစ္”ျဖစ္ေသာ“အရိယာမဂ္ဖိုလ္”ရရွိေအာင္ရႈမွတ္သင့္လွပါေၾကာင္းသတိေပးႏိႈးေဆာ္အပ္ပါသည္။
(၁၉၉၆၊ေဖေဖာ္၀ါရီလ၊ဓမၼရံသီဓမၼမဂၢဇင္း၊အမွတ္စဥ္(၇၄)၊မွေဒါက္တာေအာင္ဆန္း(ဒါးက)၏(ဗာလႏွင့္ပ႑ိတ)အမည္ရေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို မွီျငမ္း၍ ,ျပန္လည္,မွ်ေ၀,ဓမၼဒါနျပဳျခင္းျဖစ္ပါသည္)