ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္ (ပုဂံ) သမိုင္း

ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္တည္ေနရာ...
ေညာင္ဦးၿမိဳ႕၊ဧရာဝတီျမစ္ကမ္းနဖူးဉာဏ္ေတာ္ ေပ(၁၆၀)ေက်ာ္ၾကားမႈပုဂံမင္းႏွစ္ပါးတည္ခဲ့ၿပီး၊
သိမွတ္ဖြယ္ရာ၊အ့ံဘြယ္မ်ားေၾကာင့္ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္သည္ေညာင္ဦးၿမိဳ႕မွအေနာက္ေတာင္ယြန္းယြန္း၊ မိုင္၀က္ခန္႔ဧရာဝတီျမစ္ကမ္းနဖူးရွိေပ(၇၅၀)ေက်ာ္ခန္႔ရွည္လ်ားက်ယ္၀န္းေသာမဟာရံတံတိုင္းႀကီးႏွင့္ ဉာဏ္ေတာ္ေပ(၁၆၀)၊ဖိနပ္ေတာ္အက်ယ္ေပ(၁၆၀)ပမာဏရွိကာေရႊေရာင္၀င္းလ်က္တင့္တယ္ၾကည္ညိဳဖြယ္ တည္ရွိေလသည္။

သမိုင္း

ပုဂံျပည့္ရွင္သီရိအႏုရုဒၶေဒ၀ေခၚအေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္တြင္သီဟုိဠ္ကၽြန္း၏ဘုရင္ပထမ၀ိဇယဗာဟု မင္းၾကီး၏အကူအညီေတာင္းျခင္းေၾကာင့္ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား၊ပိဋကတ္သုံးပုံက်မ္းစာမ်ားႏွင့္ ဆင္ျဖဴေတာ္တစ္စီးတုိ႔ကုိအကူအညီေပးခဲ့သည္။ပထမ၀ိဇယဗာဟုမင္းကလည္း အေနာ္ရထာမင္း၏ေက်းဇူးကုိတုံ႔ျပန္ေသာ္အားျဖင့္ျမတ္စြာဘုရား၏စြယ္ေတာ္ပြားကုိအေနာ္ရထာမင္းထံ ဓမၼလက္ေဆာင္ျပန္လည္ေပးပုိ႔ခဲ့သည္။အေနာ္ရထာမင္းၾကီးသည္စြယ္ေတာ္ျမတ္ကုိနန္းေတာ္ေရွ ႔ ရတနာျပႆာဒ္တြင္ကိန္း၀ပ္ေစျပီးပူေဇာ္၀တ္ျပဳခဲ့သည္။ထုိအခါမင္းဆရာျဖစ္ေသာ္ရွင္အရဟံမေထရ္က သတၱ၀ါအားလုံးကုိးကြယ္ႏုိင္ေစရန္ေစတီတည္ပါဟုမင္းၾကီးအားအၾကံဥာဏ္ေပးခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းလည္းရွင္အရဟံမေထရ္၏အၾကံဥာဏ္မွာအလြန္ေလွာ္ကန္သင့္ျမတ္သည့္အတြက္
ေစတီတည္၍တည္ထားကုိးကြယ္ရန္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။မင္းၾကီးသည္စြယ္ေတာ္ ကိန္း၀ပ္လုိေသာအရပ္တြင္ဆင္ျဖဴေတာ္ရပ္ေစသတည္းဟုအဓိဌာန္၍ဆင္ျဖဴေတာ္၏ကုိေပၚတြင္ စြယ္ေတာ္ၾကဳတ္တင္၍လႊတ္လုိက္ေလသည္။ဆင္ျဖဴေတာ္သည္ပုဂံ၏အေရွ ႔ေျမာက္အရပ္ (ေဇယ်ဘံုဟုေခၚတြင္ေသာေအာင္ေျမအရပ္၌) သဲစည္းခုံတြင္၀ပ္ေလသည္။ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္ရာ သဲစည္းခုံတြင္စြယ္ေတာ္ျမတ္ကုိဌာပနာထားျပီေစတီတည္ေတာ္မူသည္။ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၄၂၁-ခု၊ တပို႔တြဲလဆန္း(၁၀)ရက္၊ၾကာသပေတးေန႔တြင္စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီးတရုပ္ျပည္မွရေသာျမဆင္းတုတစ္ဆူ
ႏွင့္သေရေခတၱရာျပည္ရွိဒြတၱေပါင္မင္းၾကီးတည္ထားကုိးကြယ္ခဲ့ေသာနဖူးသင္းက်စ္ေတာ္တစ္ဆူကုိလည္း ဌာပနာထားသည္။ဘုရားတည္ေနတုန္းပစၥယာ၃ဆင့္အေရာက္တြင္ပင္အေနာ္ရထားမင္းနတ္ရြာစံ(ေသဆုံး) ခဲ့သည္။အေနာ္ရထာမင္းနတ္ရြာစံျပီးေနာက္က်န္စစ္သားမင္းကေကာဇာသကၠရာဇ္ ၄၅၁-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း(၁၃)ရက္၊ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ဆက္လက္တည္ေဆာက္ခဲ့ရာေကာဇာသကၠရာဇ္ ၄၅၂-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ၿပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ေစတီေတာ္ႀကီးတည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ႏွစ္မွ ၿပီးစီးသည့္ႏွစ္အထိႏွစ္ေပါင္း၃၁-ႏွစ္ၾကာ၏။

ေစတီတည္ထားပုံ

ေရႊစည္းခုံေစတီေတာ္ၾကီးသည္မူလကေက်ာက္ခ်ပ္မ်ားျဖင့္တည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖစ္သည္။သုိ႔ေသာ္ ယေန႔အခါေရႊအထပ္ထပ္ခ်ေသာေၾကာင့္မူလေက်ာက္ျပားမ်ားေပ်ာက္ေနျပီးေရႊေတာင္ၾကီးသဖြယ္
ျဖစ္ေနသည္။ပစၥယာအဆင့္၃ဆင့္ရွိသည္သုံးဆင့္အေပၚမွရွစ္ေထာင့္ၾကာ၀န္း၊ေၾကး၀ုိင္း၊ ၾကာေမွာက္ၾကာလွန္ႏွင့္ခါးပတ္ရွိသည္။ယင္းအထက္တြင္ေခါင္းေလာင္းပုံ၊ေခါင္းေလာင္းပုံ၏အထက္တြင္ သပိတ္ေမွာက္ႏွင့္ေဖာင္းရစ္ရွိသည္။ေဖာင္းရစ္အထက္ၾကာစိတ္၊ၾကာေမွာက္၊ၾကာပ်ံႏွင့္ထီးေတာ္ရွိသည္။ ပစၥယာအဆင့္မွထီးေတာ္အထိေပ၁၅၀ျမင့္သည္။ပစၥယာအဆင့္ဆင့္တြင္ငါးရာ့ငါးဆယ္ဇာတ္ေတာ္ရုပ္ၾကြ အုပ္ခ်ဳပ္မ်ားရွိသည္။ညာဖက္တြင္ေဖၚျပထားေသာပုံေတာ္သည္ ရႊံကုိမီးဖုတ္ျပီးျပဳလုပ္ထားသည့္ ပုံေတာ္ျဖစ္သည္။

ရင္ျပင္ေတာ္

ေစတီ၏ေလးဘက္ေလးတန္၌အုတ္ဂႏၶကုဋီေလးေဆာင္ရွိသည္။ယင္းဂႏၶကုဋီတုိက္မ်ားအတြင္း၌ အလြန္လက္ရာေျမာက္ေသာမတ္ရပ္ေၾကးဆင္းတုတစ္ဆူစီရွိသည္။ဥာဏ္ေတာ္၁၂ေပျမင့္သည့္ ပုဂံေခတ္လက္ရာျဖစ္သည္။မူလကဂႏၶကုဋီတုိက္တံခါးမ်ားရွိေသာ္လည္းယခုအခါ၁ခုသာက်န္ေတာ့သည္။ ရင္ျပင္ေတာ္အေနာက္ဘက္ပုိင္းတြင္နတ္ရုပ္တု၊ဘုိးေတာ္ရုပ္တု၊သိၾကားရုပ္တုစသည္မ်ားလည္း သူ႔အေဆာင္ႏွင့္သူရွိသည္။ရင္ျပင္ေတာ္အေရွ ႔ေျမာက္ေထာင့္တြင္ေက်ာက္စာရုံရွိသည္။ေက်ာက္စာရုံ ထဲတြင္ေခတ္အဆက္ဆက္မွေရးထုိးထားခဲ့သည့္ေက်ာက္စာမ်ားထဲမွေက်ာက္စာ၆ခ်ပ္ကုိ သိမ္းဆည္းထားသည္။က်န္းစစ္သားမင္းၾကီး၏ေက်ာက္စာတုိင္ၾကီး၂တုိင္သည္အေရွ ႔ဘက္မုခ္ တြင္ရွိသည္။ေရွးမြန္ဘာသာျဖင့္ေရးထုိးထားသည္။

သိမွတ္ဖြယ္ရာ

ေရႊစည္းခံုေစေတီေအာက္ေျခတြင္ပစၥယံသံုးဆင့္ရွိၿပီးပစၥယံသံုးဆင့္အထက္တြင္ရွစ္ေထာင့္ၾကာ၀န္း က်ည္း၀န္း၊ေခါင္းေလာင္းပံု၊ရင္စည္း၊သပိတ္ေမွာက္၊ေဖာင္းရစ္အဆင့္ဆင့္၊ၾကာေမွာက္၊ရြဲ၊ၾကာလန္၊ ပဥၥေလာဟာခ်ရားသီး၊ထီးအဆင့္ဆင့္ျဖင့္တည္ေဆာက္ထားသည္။
 ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္၏ပစၥယံအဆင့္ဆင့္တြင္စဥ့္စိမ္းသိတ္အုတ္ခ်ပ္မ်ားျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ (၅၅၀)ဇာတ္မ်ားကုိဇာတ္အမည္၊နံပါတ္မ်ားႏွင့္တကြေတြ႕ရသည္။ေရႊစည္းခံုေစတီ၏ မ်က္ႏွာေလးဖက္တြင္ေၾကးဂူတုိက္ေလးတိုက္ရွိၿပီးထုိတုိက္မ်ားထဲတြင္(၃.၉၀)မီတာ(၁.၂၈)ေပခန္႔အျမင့္ရွိ ရပ္ေတာ္မူဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ေၾကးဆင္းတု(အဘယမုျဒာႏွင့္၀ရဒမုျဒာ)မ်ားရွိသည္။ ပုဂံေခတ္ေၾကးသြန္းေၾကးခတ္နည္း(ပန္းတည္းပညာ)ကုိေလ့လာႏိုင္သည္။
 ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္၏အေရွ႕ဘက္မုခ္တြင္ေရွးမြန္ဘာသာျဖင့္ေရးထုိးထားသည့္က်န္စစ္သားမင္းေအဒီ (၁၀၈၄-၁၁၁၃)၏နန္းတက္အမိန္႔ေတာ္ျပန္တမ္းေက်ာက္စာတုိင္ႏွစ္တုိင္ရွိသည္။ထုိေက်ာက္စာတြင္ က်န္စစ္သားမင္းသည္ဘုရားလက္ထက္၌ဗိႆႏုိးျဖစ္ခဲ့ၿပီးေနာင္အခါအရိမဒၵပူရျပည္တြင္တရားေစာင့္ေသာ မင္းျဖစ္လာမည္ဟုဘုရားကဗ်ာဒိတ္ေပးခဲ့ေၾကာင္း၊တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔ကုိၾကင္နာစြာအုပ္ခ်ဳပ္မည့္ အေၾကာင္းေရးထုိးထားသည္။
ဟံသာ၀တီဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာေအဒီ(၁၅၅၀၁၅၈၁)သည္ေရႊစည္းခံုေစတီကုိ
ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴခဲ့ၿပီးထုိအေၾကာင္းကုိ(၂၃)ေမ၊(၁၅၅၇)ကလွဴခဲ့သည့္(၂၁၀၀)ပိႆာ၊(၃.၁၈)တန္ရွိ ကုသုိလ္ေတာ္ေခါင္းေလာင္းစာတြင္ေဖာျ္ပခဲ့သည္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဆင္ျဖဴရွင္မင္းေအဒီ(၁၇၆၃-၁၇၇၆)သည္(၃၀)ေမ၊(၁၇၆၈)တြင္ေရႊစည္းခံုေစတီကုိ ထီးေတာ္တင္ၿပီး၄င္း၏အလွဴဒါနကုိေရးထုိးထားသည့္ေမာ္ကြန္းေက်ာက္စာရွိသည္။
ေရႊစည္းခံုေစတီရင္ျပင္ရွိအုတ္ဇရပ္အတြင္းရွိပုဂံေခတ္ကထုလုပ္ခဲ့သည့္ဗုဒၶေျခေတာ္ရာ၊သစ္သားပန္းပု သိၾကား႐ုပ္ႏွင့္သစ္သားပန္းပုတံခါးရြက္တုိ႔ကုိေလ့လာႏိုင္သည္။
 ေရႊစည္းခံုေစတီပႏၷက္႐ုိက္ရာ၌အေျချပဳသည့္ပႏၷက္သဲဂူ၊အုတ္ဇလားဂူတုိ႔လည္းရွိသည္။

အံ့ဘြယ္ကိုးပါး

ေရႊစည္းခံုေစတီသည္အတြင္းအံ့ကုိးပါး၊အျပင္အံ့ကုိးပါးႏွင့္ျပည့္စံုသည္ဟုယံုၾကည္ၾကသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္]အတြင္းအံ့ကုိးပါး

1. ထီးေတာ္အလြန္ၾကီးေသာ္လည္းသံၾကိဳးမဆုိင္းရျခင္း၊
2. ေစတီ၏အရိပ္သည္တံတုိင္းအျပင္သုိ႔မေရာက္ျခင္း။
3. ေစတီ၏ထိပ္မွေရႊစကၠဴပစ္ခ်လွ်င္အျပင္သုိ႔မေရာက္ျခင္း။
4. ေစတီ၏မဟာရံတံတုိင္းအတြင္းလူမည္မွ်မ်ားမ်ားျပည့္က်ပ္မေနျခင္း။
5. တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ပြဲေတာ္တြင္ပထမသပိတ္ေတာ္၌မည္သူမွ်ဆြမ္းဦးမတင္ႏုိင္ျခင္း။
6. အေ၀းကၾကည့္လွ်င္ကုန္း၊အတြင္းမွၾကည့္လွ်င္က်င္းသဖြယ္ထင္ရျခင္း။
7. ေစတီ၏တစ္ဖက္မွတီးေသာစည္သံကုိအျခားတစ္ဖက္မွမၾကားရျခင္း။
8. မုိးသည္းထန္စြာရြာေသာ္လည္းေစတီရင္ျပင္၌ေရမတင္ျခင္း။
9. ေစတီေတာ္အေရွ ႔ေတာင္ေထာင့္ရွိခေရပင္သည္၁၂ရာသီပြင့္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္သည္။

* ထုိ႔အတြက္ေၾကာင့္ေရွးမွယေန႔တုိင္အစဥ္အဆက္မွတ္ခဲ့ၾကသည္မွာ...တန္ခုိးမွာေရႊစည္းခုံ၊အႏုမွာ အာနႏၵာ၊ထုမွာဓမၼရံ၊အျမင့္မွာသေဗၺညဳဟူ၍ျဖစ္သည္။

အျပင္အံ့ဘြယ္ကုိးပါး

1.ဧရာ၀တီျမစ္ကမ္းစပ္ေရစီးအတြင္းစြယ္ေတာ္တင္လာသည့္ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္သည့္ေနရာေသာင္ျဖစ္လာျခင္း။
2.ထုိသဲေသာင္တို႔သည္ေက်ာက္ျဖစ္လာျခင္း။
3. ဧရာ၀တီျမစ္ေရသည္ေစတီေတာ္ကုိဦးခုိက္ရစ္၀ဲစီးဆင္းျခင္း။
4. မဟာရံတံတုိင္းသည္ရွစ္ပယ္(၁၄.၁၆)ဧကက်ယ္၀န္းျခင္း။
5. ေစတီတည္ရာတြင္တုရင္းေတာင္မွေက်ာက္မ်ားကုိပုဂံျပည္သူတုိ႔လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ျခင္း။
6. ေက်ာက္သယ္ယူသူမ်ားအရိပ္ရရန္မန္က်ည္းပင္မ်ားခ်က္ျခင္းေပါက္ျခင္း။
7. ေက်ာက္သယ္အၿပီးမန္က်ည္းပင္မ်ားေပ်ာက္ျခင္း။
8. ေရႊစည္းခံုေစတီအေရွ႕မ်က္ႏွာစာေလွကားအနီးရွိေရမွန္အတြင္း၌ေစတီအရိပ္ထင္ျခင္း။
9. ေစတီကုိအေ၀းမွၾကည့္ပါကကုန္းျမင့္ေပၚတြင္တည္ထားသည္ဟုထင္ရျခင္းတုိ႔ျဖစ္သည္