ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ သမိုင္း

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ၾကီး၏ဉာဏ္ေတာ္မွာဖိနပ္ေတာ္မွစိန္ဖူးေတာ္ထိ(၃၂၆)ေပျဖစ္ၿပီးရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ သိဂၤုတၱရကုန္းေတာ္ေပၚတြင္တည္ရွိသည္။ေလးဆူဓာတ္ပံုေရႊတိဂံုဟုလည္း ေခၚတြင္သည္။ေစတီအစေရႊတိဂံုက ဟုဆိုၾကသည္။

အမည္ေခၚတြင္ပံု

ရန္ကုန္တုိင္းကုိမြန္လူမ်ဳိးတုိ႔သည္ဒဂုံတုိင္းဟုသမုတ္ခဲ့ၾကသည္။ဒဂုံတုိင္းမွာတည္ထားေသာဘုရားျဖစ္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ဒဂုံတုိင္းကဘုရားဟုေခၚေ၀ၚေျပာဆုိခဲ့ၾကသည္။မြန္ဘာသာျဖင့္က်ာ္လဂုင္ဟုေရးသားျပီး က်ဳိက္လဂုံဟုအသံထြက္ဆုိခဲ့ၾကသည္။တတိယျမန္မာနုိင္ငံကုိတည္ေထာင္ခဲ႔ေသာ အေလာင္းမင္းတရားၾကီးလက္ထက္တြင္မြန္တုိ႔ကုိတုိက္ခုိက္ေအာင္ျမင္ျပီးေနာက္ဒဂုံကုိရန္ကုန္ဟု အမည္နာမေျပာင္းလည္ခဲ႔သည္။က်ဳိက္လဂုံကုိက်ဳိက္ဒဂုံဟုေခၚဆုိၾကသည္။ေနာက္ပုိင္းတြင္ က်ဳိက္လဂုံ(သုိ႔)က်ဳိက္ဒဂုံသည္ျမန္မာျပည္၏မူပုိင္သေကၤတအျဖစ္ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သည္။ မူပုိင္က်ဳိက္ဆုိေသာစကားလုံးေနရာတြင္ေရႊနုိင္ငံ(Goldenland)ကုိကုိယ္စားျပဳေသာေရႊဆုိေသာစကားလုံးျဖင့္ အစားထုိးခဲ့ၾကသည္။ထုိ႔အတူလဂုံလုိလုိဒဂုံလုိလုိျဖစ္ေနေသာစကားလုံးကုိလည္းတိဂုံျဖင့္ အတည္ျပဳေပးလုိက္ၾကသည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍က်ဳိက္လဂုံသည္ျမန္မာျပည္တြင္မွာသာမကကမာၻ႔ တ၀ွမ္းမွာေရႊတိဂုံဟူေသာအမည္နာမျဖင့္ ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကသည္။

သမိုင္းေၾကာင္း

သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ေဗာဓိပင္ရင္းသတ္ၱဌာန၌(၇)ရက္စီအလွည့္က်စံေတာ္မူၿပီး(၄၅)ရက္ သီတင္းသုံးေနေတာ္မူခဲ့သည္။ဤသို႔ေနေတာ္မူ(၄)ရက္ျပည့္ေျမာက္ၿပီးေနာက္တစ္ေန႔၌ ““ရာပဒတန္သတ္ၱဟ”” ျဖစ္သည့္လင္းလြန္းပင္ရင္း၌သီတင္းသုံးစံေတာ္မူစဥ္ကာလ။

ကုန္သည္ညီေနာင္

ထိုစဥ္ကာလ၌မြန္တုိ႔ဌာေန၊ဥကၠလာပမင္းႀကီး၏ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ပါ၀င္ေသာအသိၪၥနၿမိဳ႕၌ သု၀ဏၰအမည္ရွိေသာသူေဌးႀကီးတစ္ဦးရွိေလသည္။ထိုသူေဌးႀကီးတြင္တပုႆႏွင့္ဘလႅိကဟူေသာ သားႏွစ္ေယာက္ရွိသည္။၎တို႔သည္ကုန္သည္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။၎ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ကုန္မ်ားကိုသေဘၤာျဖင့္တင္ေဆာင္ကာမဇ်ၥိမေဒသသို႔ကုန္ေရာင္းသြားၾကသည္။ မဇ်ၥိမေဒသပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းသို႔ေရာက္ေသာအခါသေဘၤာကိုဆိုက္ကပ္ေက်ာက္ခ်၍ကုန္မ်ားကို လည္းအစီးေပါင္း(၅၀၀)ေပၚသို႔တင္ေဆာင္ကာမဇ်ၥိမေဒသ၌လွည့္လည္ေရာင္းခ်ၾကသည္။တဖုႆဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္အဖြဲ႕သည္ေဗာဓိပင္အနီးသို႔ေရာက္ရွိလာခဲ့ၾက၏။ကုန္သည္တို႔မဟာေဗာဓိပင္ အနီးသို႔ေရာက္ၿပီးတစ္ေန႔သို႔မဟုတ္တစ္ည၌႐ုက္ၡစိုးနတ္သည္ကုန္သည္ညီေနာင္အားကိုယ္ထင္ျပခဲ့၏။ ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္႐ုက္ၡစိုးနတ္အားျမင္လွ်င္အံ့ၾသသြားၾက၏။အသင္မည္သူနည္းဟုေမး၏။

႐ုက္ၡစိုးနတ္က`အေမာင္တို႔နားေထာင္ေလာ့ကၽြႏ္ုပ္ကတျခားမဟုတ္၊ကၽြႏ္ုပ္သည္ဟိုးဘ၀က အေမာင္တို႔ႏွင့္ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္ခဲ့သူမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ကၽြႏ္ုပ္သည္ဟိုးေရွးဘ၀ကေကာင္းမႈေကာင္းက်ဳိးမ်ား
ျပဳခဲ့သူျဖစ္သျဖင့္ယခုဘ၀တြင္႐ုက္ၡစိုးနတ္ျဖစ္ခဲ့သည္။အေမာင္တို႔ယခုသင္တို႔ထံသို႔ေရာက္ခဲ့သည္မွာ သင္တို႔ႏွင့္ကၽြႏ္ုပ္သည္ယခင္ဘ၀ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္ဖူးသူျဖစ္သျဖင့္သင္တို႔အားအက်ဳိးျပဳရန္ဤသို႔ ကိုယ္ထင္ျပရျခင္းျဖစ္သည္အေမာင္တို႔´ဟုေျပာသည္။ကုန္သည္ညီေနာင္က`အသင္ကမည္သို႔ အက်ဳိးျပဳဖို႔လာသနည္း´ဟု႐ုကၡစိုးနတ္ကိုေမး၏။ထိုအခါ႐ုက္ၡစိုးနတ္က`နားေထာင္ေလာ့အေမာင္တို႔ ကၽြႏ္ုပ္သင္တို႔အားအက်ဳိးျပဳသည္ဆိုသည္မွာအျခားမဟုတ္ပါ။ေျပာရလွ်င္အေမာင္တို႔ေရာက္ရွိေနသည့္ မဇၩိမေဒသတြင္သုံးေလာကထြဋ္ထားရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားဟာပြင့္ေတာ္မူၿပီးလင္းလြန္းပင္ေျခရင္းမွာ သီတင္းသုံးစံေတာ္မူေနတာမို႔အေမာင္တို႔သြားေရာက္ပူေဇာ္ေလာ့တိုက္တြန္းလမ္းညႊန္လိုတယ္ အေမာင္တို႔´ဟုဆိုလွ်င္တဖုႆႏွင့္ဘလ္ႅိကကုန္သည္ညီေနာင္တို႔အလြန္တရာ ၀မ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးသြားၾက၏။ခ်က္ျခင္းပင္“ဒါဆိုကၽြႏ္ုပ္အားလမ္းညႊန္ျပပါ႐ုကၡစိုးနတ္”ဟုေျပာ၏။ “ေကာင္းၿပီ၊အေမာင္တို႔၊”ထို႔ေနာက္႐ုက္ၡစိုးနတ္သည္တဖုႆႏွင့္ဘလ္ႅိာကုန္သည္ညီေနာင္တို႔အားဘုရားရွင္ သီတင္းသုံးရာလင္းလြန္းပင္အားလမ္းညႊန္ျပခဲ့၏။သည္အခါကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္သဒၵါပီတိအျပည့္ႏွင့္ ဘုရားရွင္သီတင္းသုံးရာလင္းလြန္းပင္ရင္းသို႔သြားၾက၏။ျမတ္စြာဘုရားရွင္အားမုန္႔ႂကြပ္ေၾကာ္၊ပ်ားမုန္႔ထုပ္ တို႔ႏွင့္ဘုရားရွင္အားလွဴဒါန္းပူေဇာ္ျခင္းျပဳ၏။

ပထမဆုံး သရဏဂုံတည္သူ

ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ျမတ္စြာဘုရားရွင္အားမုန္႔ႂကြပ္ေၾကာ္၊ပ်ားမုန္႔ထုပ္တို႔ႏွင့္ပူေဇာ္သက္ၠာကျပဳ လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ဘုရားရွင္မွဤသို.လွဴဒါန္းပူေဇာ္ခဲ့သည့္အတြက္ဗုဒ္ၶံသရဏံဂစၦာမိ၊ဓမ္ၼံသရဏဂစၦာမိဟူသည့္ “ေဒြး၀ါဓိက”သရဏံဂုံတည္ခဲ့ကုန္၏။ထိုစဥ္က“ဘုရားရတနာ၊တရားရတနာ”တည္းဟူသည့္ “ရတနာႏွစ္ပါး”သည္သာေပၚထြန္းခဲ့ၿပီး၊သံဃာရတနာသည္ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္းမရွိေသးေပ။ထို႔ေၾကာင့္ လူသူအမ်ားသည္ရတနာႏွစ္ပါးအားသာဆည္းကပ္ပူေဇာ္ေနၾကကုန္၏။ဗုဒၶ၀င္သမိုင္းကိုျပန္ၾကည့္လွ်င္
ေဂါတမဘုရားရွင္လက္ထက္၌တဖုႆႏွင့္ဘလ္ႅိကကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ထူးျခားစြာဘုရားရွင္အား ပထမဆုံးဆြမ္းကပ္ရသူႏွင့္ပထမဆုံးသရဏဂုံတည္သူမ်ားျဖစ္ခဲ့၏။

ဆံေတာ္ရွစ္ဆူ

ဘုရားရွင္အားပူေဇာ္ခြင့္၊ဆြမ္းကပ္ခြင့္ရခဲ့သည့္အတြက္ပီတိျဖစ္ခဲ့ရသည္။တဖုႆႏွင့္ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ဆြမ္းကပ္လွဴပူေဇာ္ၿပီးလွ်င္.“အရွင္ဘုရား၊တပည့္ေတာ္တို႔အရွင္ျမတ္ဘုရားအား ထာ၀ရကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ပူေဇာ္ႏိုင္ရန္ဘုရားရွင္ကိုယ္စားပူေဇာ္ရာတစ္ခုအားေပးသနားေတာ္မူပါဘုရား” ဟုေလွ်ာက္ထားေလ၏။“ေကာင္းၿပီးခ်စ္သားတို႔”မိန္႔ေတာ္မူၿပီးသကာလဦးေခါင္းေတာ္အားသုံးသပ္ၿပီး ဆံေတာ္ျမတ္(၈)ဆူအားကုန္သည္ညီေနာင္တို႔အားေပးသနားေတာ္မူရာတဖုႆႏွင့္ဘလ္ႅိကကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္၀မ္းေျမာက္ပီတိအျပည့္ႏွင့္ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ဆံေတာ္(၈)ဆူအားသေဘၤာႏွင့္ပင့္ေဆာင္ကာ ဥကၠလာပတိုင္းျပည္သို႔ျပန္ခဲ့၏။တဖုႆႏွင့္ဘလိ္ႅကကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ဘုရားရွင္၏ဆံေတာ္(၈)ဆူအား ပင့္ေဆာင္ကာဥကၠလာပတိုင္းျပည္သို႔ျပန္လာလွ်င္ဥကၠလာပတိုင္း၏ျပည့္ရွင္မင္းျမတ္ ဥက္ၠလာပမင္းႀကီးႏွင့္တကြျပည္သူတို႔ေသာင္းေသာင္းဖ်ဖ်ႀကိဳဆိုကာဖူးေမွ်ာ္ၾကည္ညိဳၾက၏။

ေနာင္ေတာ္ႀကီးေစတီ

ထို႔အတူဆံေတာ္(၈)ဆူအားေစတီေတာ္အျဖစ္တည္ထားကိုးကြယ္ရန္ဆံုးျဖတ္ၾက၏။ေစတီေတာ္အား “သိဂၤုတၱရကုန္းေတာ္”၌တည္ထားကိုးကြယ္ရန္မင္းႏွင့္ျပည္သူတို႔ကဆံုးျဖတ္ၿပီးသိဂၤုတၱရကုန္းေတာ္သို႔ ပင့္ေဆာင္ခဲ့၏။သိဂုၤတၱရကုန္းေတာ္သို႔ေရာက္လွ်င္ဗုဒ္ၶဘုရားရွင္၏ဆံေတာ္(၈)ဆူအား ႀကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္စံေက်ာင္း၊မ႑ာပ္ႀကီးေဆာက္လုပ္၍ပူေဇာ္ခဲ့သည္။ယင္းစံေက်ာင္းမ႑ာပ္ေနရာ၌ အထိမ္းအမွတ္ေစတီတစ္ဆူတည္ထားခဲ့ၾက၏။ထုိေစတီသည္ “ေနာင္ေတာ္ႀကီးေစတီ”ဟုအမည္တြင္၏။

ဌာပနာထားေသာ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္ ၄-ပါး

ဥကၠလာပမင္းႀကီးတည္ထားကိုးကြယ္ေတာ္မူေသာေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီး၌ဘုရား၄-ဆူ၏ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္ေလးဆူကိုဌာပနာထားသည္ဟုအဆိုရွိသည္။ဗုဒၶျမတ္စြာတို႕၏ဆံေတာ္ျမတ္၊ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္တို႔အားရန္သူတို႔အလြယ္တကူမဖ်က္ဆီးႏိုင္ရန္အတြက္နတ္တို႔သည္ဌာပနာ တုိက္ထည့္သြင္းတည္ရန္ႀကံ႐ြယ္ၿပီးသိဂုၤတၱရကုန္းေတာ္အလယ္တည့္တည့္၌“ေဇာက္၄၀၄ေတာင္၊အနံ ၄၄ ေတာင္ရွိသည့္ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းတစ္ခုတူးခဲ့၏။ထိုဥမင္လိုဏ္ေခါင္းအတြင္း၌

1. ဆူးေလနက္ႀကီးထံမွရရွိေသာကကုႆန္ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ေတာင္ေ၀ွးေတာ္

2. ေရာဟဏီမည္ေသာဗိုလ္တေထာင္နတ္ႀကီးထံမွရရွိသည့္ေကာဂမနျမတ္စြာဘုရားရွွင္၏ေရစစ္ေတာ္

3.ဒကၡိဏမည္ေသာသကၤန္းကြ်န္းက်ိဳကၠဆံနတ္ႀကီးထံမွရရွိသည့္ကႆပျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ေရသႏုပ္သကၤန္းေတာ္ျမတ္

4.တဖုႆႏွင့္ဘလႅိကညီေနာင္တို႔ထံမွရရွိေသာေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ဆံေတာ္ျမတ္(၈)ဆူအား မဟာသကၠရာဇ္၁၀၃-ခုႏွစ္၊တေပါင္းလျပည့္ေန႔၌ေက်ာက္ဖ်ာအခင္းအကာမ်ားျပဳလုပ္၍ဌာပနာတုိက္ ထည့္သြင္းေတာ္မူခဲ့သည္။ထိုဆံေတာ္ဓာတ္တို႔ကို'အၿမိႆရ'မည္ေသာေမွာ္ဘီနတ္ႀကီးကေစာင့္ရသည္ဟု
ေမာ္ေဓာရာဇာ၀င္သမိုင္းႏွင့္ေရႊတိဂံုသမိုင္း၊အျခားပညာရွိတို႔ကဆိုၾကသည္။ထုိ႔ေနာက္ေက်ာက္ဖ်ာတိုက္၏ အထက္၌ေက်ာက္ဖ်ာတင္၍ဌာပနာတုိက္အားပိတ္ခဲ့၏။

သာသနာအစေ႐ႊတိဂံုက

ဥကၠလာပမင္းႀကီးႏွင့္ျပည္သူမ်ားပူးေပါင္း၍ဌာပနာတိုက္ေက်ာက္ဖ်ာအထက္၌ဉာဏ္ေတာ္(၄၄)ေတာင္ အျမင့္ရွိသည့္ေစတီေတာ္ျမတ္တစ္ဆူအားတည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၿပီးထုိေစတီအား “တိဂုမၺေစတီေတာ္”ဘြဲ႔ခ်ီေမာ္ကြန္းထိုးခဲ့၏။ထုိ“တိဂုမၺေစတီေတာ္”သည္ေဂါတမဘုရားရွင္၏ သာသနာေတာ္မွာကမၻာေျမျပင္တြင္ပထမဦးဆုံးေစတီျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌“သာသနာအစေ႐ႊတိဂံုက”ဟုကဗၺည္းထုိးေမာ္ကြန္းတင္ခဲ့ၿပီျဖစ္သတည္း။