ရင္သားတြဲက်ျခင္းကိုကာကြယ္ႏုိင္ေသာနည္းလမ္းမ်ား

ျပည့္ၿဖိဳးတင္းရင္းတဲ့ရင္သားအလွကိုပိုင္ဆိုင္လိုတာမိန္းကေလးတိုင္းရဲ႕ဆႏၵျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။မိန္းကေလး တစ္ေယာက္ရဲ႕အလွတရားကိုထင္ရွားေပၚလြင္ေစၿပီးဆြဲေဆာင္မႈရွိေစတဲ့အရာေတြထဲမွာရင္သားက မရွိမျဖစ္ပါ။
သင့္ေကာက္ေၾကာင္းေလးအထင္သားေပၚလြင္ေစဖို႔ရင္သားကလည္းပံ့ပိုးေပးပါတယ္။ဒါေပမဲ့တစ္ခ်ိန္မွာ ဒီအလွတရားဆံုး႐ံႈးသြားမွာကိုသင္စိုးရိမ္ေနပါသလား။အဆီေတြ၊ဂလင္းေတြ၊တြယ္ဆက္တစ္သွ်ဴးေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့သင့္ရင္သားဟာတစ္သွ်ဴးေတြေလ်ာ့ရဲလာတဲ့အခါ၊တစ္သွ်ဴးရဲ႕က်ဳံ႕ႏိုင္ဆန္႔ႏိုင္တဲ့ စြမ္းအားေလ်ာ့နည္းလာတဲ့အခါမ်ဳိးေတြမွာတြဲက်လာတတ္ပါတယ္။
မိန္းကေလးအမ်ားစုကရင္သားတြဲက်လာတာကိုမလိုလားၾကသလိုသင္တို႔ရဲ႕အမ်ဳိးသား အေဖာ္ကလည္းႏွစ္သက္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ရင္သားတြဲက်တာကိုႏို.သီးေခါင္းရဲ႕အေနအထားေပၚမူတည္ၿပီး ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ႏို.သီးေခါင္းကပံုမွန္အေနအထားထက္အနည္းငယ္နိမ္႔က်ေနပါကရင္သားတြဲက်တာ သိပ္မဆိုးပါဘူး။တကယ္လို႔ႏို.သီးေခါင္းေတြကပံုမွန္အေနအထားထက္အလြန္အမင္းနိမ့္က်ၿပီး
ေအာက္ဘက္ကိုစိုက္ေနရင္ေတာ့ရင္သားတြဲက်တာဆိုးေနပါၿပီ။

ရင္သားတြဲက်ေစေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား

၁။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ဆင္းျခင္း

ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ဆင္းတာကရင္သားတြဲက်တာကိုျဖစ္ေစတဲ့အဓိကအေၾကာင္းရင္းပါ။ခႏၶာကိုယ္ အေလးခ်ိန္တိုးလာတဲ့အခါအေရျပားကိုက်ယ္ျပန္႔ေအာင္ဆန္႔ထားတာေၾကာင့္တင္းတင္းရင္းရင္း
ျဖစ္ေစပါတယ္။႐ုတ္တရက္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့သြားတဲ့အခါခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးက အေရျပားေတြေလ်ာ့တြဲလာသလိုသင့္ရင္သားေတြလည္းေလ်ာ့တြဲလာေစပါတယ္။

၂။ ကမၻာေျမႀကီးဆြဲငင္အား

ကမၻာေျမႀကီးဆြဲငင္အားကသင့္ရင္သားကိုတြဲက်ေစတယ္ဆုိလို႔မအံ့ၾသလိုက္ပါနဲ႔။ဒါကအမွန္တကယ္ပါပဲ။ ကမာၻေျမႀကီးဆြဲငင္အားကအရာအားလံုးကုိဆြဲထားသလိုသင့္ရင္သားကိုလည္းဆြဲတာေၾကာင့္ တြဲက်ေစတာပါ။ရင္သားတစ္သွ်ဴးေတြကိုေလ်ာ့ရဲေစသလိုရင္သားမွာအေရးေၾကာင္းေတြကိုပါ
ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။

၃။ မီးယပ္ေသြးဆံုးျခင္း

အမ်ဳိးသမီးေတြေသြးဆံုးခ်ိန္မွာအီစထ႐ိုဂ်င္လုိ႔ေခၚတဲ့မေဟာ္မုန္းဓာတ္ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာရင္သားကိုတင္းရင္းျပည့္ၿဖိဳးေစတဲ့ေကာ္လာဂ်င္ေတြေလ်ာ့နည္းသြားၿပီး သင့္ရင္သားကိုေလ်ာ့တြဲလာေစပါတယ္။

၄။ ေလ်ာ့ရဲေသာဘရာစီယာဝတ္ဆင္ျခင္း

အမ်ဳိးသမီးေတြအတြက္အေရးႀကီးဆံုးကဘရာစီယာကိုရင္သားအရြယ္အစားအလိုက္သင့္ေတာ္တဲ့ ပံုစံအေနအထားဝတ္ဆင္ဖုိ႔ပါ။ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ဘရာစီယာပံုစံမွန္မွန္မဝတ္ဆင္တာက သင့္ရင္သားကိုတြဲက်ေစတာေၾကာင့္ပါ။

ဘယ္လုိကာကြယ္ရမလဲ

၁။ အစားထုိးျခင္း၊ခြဲစိတ္ျခင္း

ရင္သားပိုမိုျပည့္ၿဖိဳးေစဖို႔နဲ႔တင္းတင္းရင္းရင္းရွိေစဖို႔ရင္သားအစားထိုးျခင္းနဲ႔ရင္သား ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ျခင္းေတြျပဳလုပ္လို႔ရပါတယ္။ရင္သားတြဲက်ေနသူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ရင္သားအစားထိုးျခင္းနဲ႔ ရင္သားခြဲစိတ္ျပဳျပင္ျခင္းေတြလုပ္တာကတြဲက်ေနတဲ့ရင္သားကိုအျပည့္အဝမျပဳျပင္ႏိုင္ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ျပဳျပင္တာဟာရင္သားျပည့္တင္းလာေပမယ့္ႏို.သီးေခါင္းကေတာ့
ေအာက္ဆိုက္ေနႏိုင္ပါတယ္။

၂။ အရြယ္အစားနဲ႔ကိုက္ညီေသာဘရာစီယာဝတ္ဆင္ပါ

ရင္သားအရြယ္အစားနဲ႔ကိုက္ညီၿပီးသင့္ေတာ္တဲ့ဘရာစီယာအရြယ္အစားကိုေရြးခ်ယ္ဝယ္ယူကာ ၀တ္ဆင္ပါ။ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္နဲ႔ႏို.တိုက္ေကၽြးခ်ိန္ေတြကရင္သားတြဲက်ႏိုင္တာေၾကာင့္သင့္ေတာ္တဲ့ ဘရာစီယာဝတ္ဆင္ေပးဖို႔ပိုမိုအေရးႀကီးပါတယ္။

၃။ သဘာဝကရတဲ့ေဆး

ဒါေတြကိုအသံုးျပဳတာဟာအႏၲရာယ္အကင္းဆံုး၊ေငြကုန္ေၾကးက်အသက္သာဆံုးနဲ႔ခြဲစိတ္စရာမလိုတဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုပါ။သဘာဝကရတဲ့အရာေတြနဲ႔ေဖာ္စပ္ထုတ္လုပ္ထားတဲ့လိမ္းေဆး၊ဖ်န္းေဆးေတြ အသံုးျပဳၿပီးသင့္ရင္သားအလွကိုျပဳျပင္ႏိုင္ပါတယ္။အသင့္ေတာ္ဆံုးနည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။

၄။ ႏွိပ္ႏွယ္ေပးျခင္း

သင့္ရင္သားကိုႏွိပ္နယ္ေပးတာကဆိုးက်ဳိးအႏၲရာယ္တစ္စံုတစ္ရာမေပးဘဲသင့္ရင္သားတြဲက်တာကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ႏွိပ္နယ္ေပးတဲ့အခါရင္သားအတြက္သီးသန္႔ထုတ္လုပ္ထားတဲ့အဆီနဲ႔ လိမ္းေဆးေတြကိုအသံုးျပဳၿပီးႏွိပ္နယ္ေပးပါ။

ေက်ာက္ခ်ဥ္အစြမ္းနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးမ်ား က်န္းမာေရး...

အမ်ိဳးသမီးေတြဟာအမ်ိဳးသားေတြထက္က်န္းမာေရးကိစၥမွာ၀န္ပုိေတြရွိၾကပါတယ္။အခုကၽႊန္ေတာ္တင္ျပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးက်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းမွာေက်ာက္ခ်ဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးအစြမ္းထက္ျမက္မႈတခ်ဳိ႕ပါ။ 

ေက်ာက္ခ်ဥ္လုိ႔ေျပာလိုက္ရင္ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္တုိင္းသိနားလည္ၿပီးျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။လူတုိင္း၊ ပစၥည္းတုိင္းမွာသူ႔တန္ဘုိးကိုယ္စီအသီးသီးရွိတတ္ၾကစၿမဲျဖစ္တာမုိ႔ေက်ာက္ခ်ဥ္ကလည္းသူ႔အစြမ္းက သီးျခားရွိပါတယ္။ 

ေက်ာက္ခ်ဥ္ကို Alum လုိ႔ေခၚၿပီးအလူမီနီယမ္ဆာလဖိတ္၊ပိုတက္ဆီယမ္ဆာလဖိတ္တုိ႔ပါ၀င္တဲ့ဓာတု တြင္းထြက္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ေက်ာက္ခ်ဥ္ဟာအမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္အသံုးအတည့္ဆံုးတခုလို႔ေျပာရင္ မမွားပါဘူး။မိန္းမပ်ိဳကအစ၊ကိုယ္၀န္မရႏုိင္လုိ႔ကေလးလုိခ်င္ေနတဲ့အိမ္ေထာင္သည္ အလယ္၊ေသြးဆံုးေနတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြအဆံုးေက်ာက္ခ်ဥ္ကအလြန္အသံုး၀င္ပါတယ္။ 
အမ်ိဳးသမီးက်န္းမာေရးမွာအမ်ိဳးသမီးတုိင္းမိန္းမကိုယ္သန္႔ရွင္းေရးဟာအလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြကိုယ္နံ႔ထြက္တာ၊စိတ္လက္မလန္းဆန္းပဲသြက္လက္မႈမရွိျဖစ္ေနတာေတြဟာ၊ ယားယံတတ္တာေတြဟာမိန္းမကိုယ္သန္႔ရွင္းေရးကိစၥနဲ႔တိုက္ရိုက္ပတ္သက္ၿပီးအဆုိပါကိစၥ မွာေက်ာက္ခ်ဥ္ကအလြန္အသံုးတည့္ပါတယ္။ဒီအျပင္ခုေခတ္မွာနာမည္ႀကီးေနၿပီး ကာကြယ္ေဆးေတြေငြကုန္ခံထုိးေနရတဲ့သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာလုိမ်ိဳးမျဖစ္ပြားေအာင္ဟန္႔တား ကာကြယ္ႏိုင္မႈမွာေက်ာက္ခ်ဥ္ဟာလည္းအက်ိဳးအလြန္ရွိပါတယ္။ကိုယ္၀န္ကိုက်န္းမာစြာလြယ္လုိသူ အိမ္ေထာင္ရွင္အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္လည္းေက်ာက္ခ်ဥ္ကအစြမ္းထက္ပါတယ္။ကေလးမရလုိ႔ စိတ္ညစ္ေနရသူမ်ားအတြက္လည္းအလြန္အသံုးတည့္ပါတယ္။ဒီအျပင္ရာသီလာခ်ိန္ေခါင္းကိုက္တာ၊ ကိုယ္လက္အဆစ္အျမစ္ကိုက္ခဲတာ၊ေသြးလန္႔တတ္တာ၊ရာသီမမွန္ပဲလာရန္ခက္ခဲတာေတြအတြက္လည္း
ေက်ာက္ခ်ဥ္ကအသံုး၀င္ပါတယ္။ၿပီးေတာ့ေသြသားသန္႔ရွင္းၿပီးအသားအေရစိုေျပမႈေတြကိုလည္း 
ေက်ာက္ခ်ဥ္ကစြမ္းေဆာင္ေစပါတယ္။ေခြ်းေပါက္က်ယ္တာအစဒြါရေပါက္ေတြလည္းက်ယ္တာကိုလည္း က်ဥ္းေစတဲ့သတၱိရွိပါတယ္။
 
ေက်ာက္ခ်ဥ္ကုိအသံုးျပဳပံုကေတာ့...အင္တုံတခုသို႔မဟုတ္ပလပ္စတစ္ဇလံုႀကီးတခုထဲမွာေက်ာက္ခ်ဥ္ကို သင့္တင့္တဲ့ပမာဏထည့္ၿပီးေပ်ာ္၀င္သည္ထိေစာင့္ပါ။ၿပီးရင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနနဲ႔မိမိရဲ႕မိန္းမကုိယ္ကို အဆုိပါဇလံုတြင္းေက်ာက္ခ်ဥ္ေရျဖင့္တေန႔လွ်င္၁၅မိနစ္ေလာက္စိမ္ေပးပါ။ 
လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ကအင္မတန္ရုိးစင္းၿပီးလြယ္ေပမယ့္ေန႔စဥ္ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္ေပးျခင္းဆုိတဲ့အရာကို အမ်ိဳးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာအခက္အခဲေတြ႔တတ္ၾကပါတယ္။ဒါကိုေတာ့သတိျပဳေစခ်င္ပါတယ္။ 
ေန႔စဥ္၁၅မိနစ္တာကုိယ့္က်န္းမာေရးအတြက္အခ်ိန္ေပးၿပီးေက်ာက္ခ်ဥ္ေရစိမ္ေပးျခင္းေၾကာင့္ရရွိလာမယ့္ ရလာဒ္ကႀကီးမားလွပါတယ္။ပ်ိိဳေမတုိ႔မွသည္သက္ႀကီးရြယ္အုိအမ်ိဳးသမီးႀကီးေတြအထိအသံုးတည့္ၿပီး အက်ိဳးရွိတဲ့နည္းလမ္းတခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။ေငြကုန္ေက်းက်လည္းအလြန္နည္းၿပီး ခက္ခဲမႈလည္း မရွိပါဘူး။

မိန္းကေလးတုိင္း သိထားသင့္ေသာ အျဖဴဆင္းျခင္း

မိန္းကေလးေတြမွာအျဖဴဆင္းတာကအျဖစ္မ်ားတတ္ၿပီးမစိုးရိမ္ရတဲ့အေျခအေနျဖစ္ႏုိင္သလို အသက္အႏၲရာယ္ကိုထိခိုက္ေစႏုိင္တဲ့အေျခအေနလည္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။အျဖဴဆင္းတာကအနံ႔အသက္ ရွိတယ္၊အေရာင္ရွိတယ္ဆိုရင္ပိုးဝင္တာေၾကာင့္ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

ပံုမွန္အျဖဴဆင္းျခင္း
မိန္းကေလးေတြမွာအျဖဴဆင္းရတဲ့အေၾကာင္းကအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။တစ္လတစ္ႀကိမ္သားဥေႂကြခ်ိန္မွာ မိန္းကေလးေတြရဲ႕အျဖဴဆင္းတာကေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ေပၚႏုိင္ပါတယ္။သားဥေႂကြခ်ိန္နီးတဲ့ရက္ေတြမွာသင္ရဲ႕ အျဖဴဆင္းတာကအရည္ၾကည္ၾကည္ေတြဆင္းတတ္ပါတယ္။ဒါကပံုမွန္အျဖဴဆင္းတာျဖစ္လို႔မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။

ပံုမမွန္ အျဖဴဆင္းျခင္း
မိန္းမကိုယ္ကေနပံုမမွန္အျဖဴဆင္းေနတယ္ဆုိရင္ေတာ့သားဖြားမီးယပ္ဆရာဝန္နဲ႔အျမန္ဆံုးျပသစစ္ေဆးဖုိ႔ လိုပါတယ္။သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာနဲ႔သားဥအိမ္ကင္ဆာေတြျဖစ္ေနႏုိင္တာေၾကာင့္ပါ။
ငါးညႇီနံရျခင္း...အျဖဴဆင္းတဲ့အခါငါးညီႇနံလိုညႇီစို႔စို႔အနံ႔မ်ဳိးရေနရင္ဒါဟာပံုမွန္မဟုတ္ပါဘူး။ဘက္တီးရီးပိုး ဝင္တာေၾကာင့္ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။အိမ္တြင္းကုထံုးနဲ႔ေျဖရွင္းႏုိင္ပါတယ္။ပိုးသတ္အာနိသင္ရွိတဲ့ၾကက္သြန္ျဖဴ စားပါ၊ဒိန္ခ်ဥ္ေသာက္ပါ။အျဖဴဆင္းတဲ့အခါငါးညႇီနံ႔ရေနတာဟာေယာနိလမ္းေၾကာင္းေရာင္ရမ္းေနတာေၾကာင့္
လည္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ေယာနိလမ္းေၾကာင္းေရာင္ရမ္းမႈကိုမ်ဳိးဆက္ပြားမ်ားႏုိင္တဲ့အသက္အရြယ္ အတြင္းမွာရွိတဲ့မိန္းကေလးတုိင္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ဒါဟာလိင္မွတစ္ဆင့္ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါေၾကာင့္လုိ႔ေတာ့ သတ္မွတ္လုိ႔မရပါဘူး။ကုသမႈနည္းလမ္းေတြကေတာ့မ်ဳိးစံုရွိႏုိင္ပါတယ္။အိမ္တြင္းကုထံုးနဲ႔မသက္သာပါက ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသတုိင္ပင္ပါ။

အျဖဴဆင္းရာတြင္အေရာင္ပါျခင္း
လိင္မွတစ္ဆင့္ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။အန႔ံအသက္ဆိုးဆိုးရြားရြားထြက္ေနတာ၊အျဖဴဆင္း ရာမွာအစိမ္းေရာင္၊အဝါေရာင္ဒါမွမဟုတ္မီးခိုးေရာင္ေတြျဖစ္ေနတတ္ၿပီးအမ်ဳိးသားနဲ.အတူေနတဲ့အခါ နာက်င္တာ၊ယားယံတာနဲ႔ေယာနိလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ေနမထိထုိင္မသာျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ဒိန္ခ်ဥ္လုိအဖတ္မ်ားဆင္းျခင္း..မိန္းမကိုယ္မိႈစြဲတာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ဒိန္ခ်ဥ္ေသာက္ေပး႐ံုနဲ႔ အလြယ္တကူေပ်ာက္ကင္းႏုိင္ပါတယ္။အနံ႔အသက္မရွိတတ္ေပမယ့္ပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္တာနဲ႔ ယားယံတာေတြခံစားရတတ္ပါတယ္။ဆီးသြားတဲ့အခါနာက်င္မႈျဖစ္တတ္ပါတယ္။ကလမ္မိုင္ဒီယား မိႈပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ၿပီးဆရာဝန္နဲ႔ျပသဖို႔လိုပါတယ္။

အရည္ၾကည္မ်ားဆင္းျခင္း
လိင္မွတစ္ဆင့္ကူးစက္တတ္တဲ့ဟားပီးစ္ဗုိင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္အရည္ၾကည္ၾကည္ေတြဆင္းတာနဲ႔မိန္းမကိုယ္ တစ္ဝိုက္မွာႀကြက္ႏုိ႔ေပါက္တာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။မိန္းမကိုယ္တစ္ဝိုက္မွာပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္တာ၊ ယားယံတာေတြျဖစ္တတ္ၿပီးအရည္ၾကည္ဖုေတြလည္းေပါက္တတ္ပါတယ္။အျဖဴဖတ္မ်ားဆင္းျခင္း ဂႏိုေရာဂါေၾကာင့္မိန္းမကိုယ္ကအျဖဴဖတ္ေတြဆင္းေနႏိုင္ပါတယ္။အျဖဴဖတ္ေတြဆင္းတာနဲ႔အတူ
ေရာင္ရမ္းတာ၊နာက်င္တာ၊ယားယံတာေတြလည္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
                                                                                 အလင္း (ေဆးဝါး)

အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ. ရင္သားကို တေန. ၁၅ မိနစ္ႀကည့္ရင္ က်န္းမာေရးပိုေကာင္းေစႏိုင္

Facebookမွာေတာင္ပ်ံ႕သြားတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ရင္သားကိုတေန႔၁၅မိနစ္ၾကည့္ရင္က်န္းမာေရး ပိုေကာင္းေစႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုအမွတ္မဲ့ၿမင္ဖူးလိုက္မယ္ထင္ပါတယ္။အခုၾကည့္တာတင္မဟုတ္ပဲ ညွစ္ရေတာ့မွာပါ။

သိပၸံပညာရွင္ေတြကအမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ရင္သားကိုညွစ္ေပးခ်င္းအားၿဖင့္Cancerၿဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ Cell ေတြၿဖစ္ေပၚၿခင္းကကာကြယ္ႏိုင္တယ္လို႔ေၿပာလိုက္ပါတယ္။
ကဲေကာင္ေလးနဲ႔ေကာင္မေလးေတြရင္သားကင္ဆာတားဆီးေရးအတြက္ကိုယ္စြမ္းရွိသေလာက္ ကူညီက်တာေပ့ါဟုတ္တယ္မလား:D California ၿပည္နယ္က Berkeley တကၠသိုလ္မွာဒီသုေတသန ကိုဦးေဆာင္တဲ့သူေတြထဲကတစ္ေယာက္ၿဖစ္တဲ့ Gautham Venuhopalan က Cell ေတြအေပၚၿဒပ္ရွိတဲ့ ဖိအားေပးမႈကနဂိုမူလဖြ႔ံၿဖိဳးမႈလမ္းေၾကာင္းထဲၿပန္ထိမ္းေပးႏိုင္တယ္ဆိုတာစမ္းသပ္မႈေတြကတစ္ဆင့္ေတြ႔ရွိ ရတယ္လို႔ေၿပာပါတယ္။ဆန္႔က်င္ဘက္အေနနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့Cancerၿဖစ္ႏိုင္မယ့္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကိုအားသာေစပါတယ္။

 

အတိအက်ေၿပာရရင္ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကအားသက္ေရာက္မႈေၾကာင့္ခႏၶာကိုယ္ကိုေၿပာင္းလဲ

ေစႏိုင္တယ္ဆိုတာလူေတြကသိၿပီးသားပါ။ဥပမာ...ေပးရရင္၀ိတ္မတယ့္အခါၾကြက္သားေတြၾကီးလာသလိုေပ့ါ။ 

ကမာၻေၿမၾကီးရဲ႕ဆြဲငင္အားကကၽြန္ေတာ္တို႔အရိုးေတြကိုသန္မာလာေစဖို႔အဓိကက်ပါတယ္။အခုဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေၿပာခ်င္တာကၿဒပ္ရွိအားသက္ေရာက္မႈကဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေနရာမွာအခ်က္အခ်ာၾကႏိုင္ၿပီးCancel Cell ေတြၿဖစ္ေပၚလာမႈကိုက်ံဳ႕ေစပါတယ္။ဒီစမ္းသပ္မႈမွာ Cancer ၿဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ Cellေတြကို Silicone ထဲမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေစၿပီး ပထမ Cell ဖြံ႔ၿဖိဳးလာတဲ့အဆင့္မွာ Silicone ကိုညွစ္တာ ပါ၀င္ပါတယ္။အခ်ိန္ ၾကာလာတာနဲ႔ အမွ် Cell ေတြက ပံုမွန္ၿပန္လည္ ဖြ႔ံၿဖိဳး လာတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ Venugopalan ကဒီ Cell ေတြဟာ ပံုမွန္က်န္းမာတဲ့ပံုစံထဲၿပန္၀င္လာဖို႔အရိပ္အၿမြက္ေလးေလာက္ပဲလိုတာပါ။ဖ်စ္ညွစ္ၿခင္းကအဲ့ဒီအရိပ္အၿမြက္ ပါပဲ။

ကဲစာဖတ္သူတို႔ ရင္သား Cancer ေရာဂါပေပ်ာက္ဖို႔မ်ားမ်ားညွစ္ၾကစို႔။

ႏႈတ္ခမ္းနီးဆိုးျခင္းေၾကာင့္ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြး ထိခိုက္ႏိုင္

ႏႈတ္ခမ္းနီအမ်ိဳးအစားေပါင္း ၂၂ မ်ိဳးကိုမၾကာခင္ကျပဳလုပ္တဲ့ေလ့လာမႈအရသူတို႔ထဲမွ ၅၅ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ
စိတ္က်န္းမာေရးအေျခအေနကိုထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ခဲပစၥည္းေတြအနည္းငယ္ပါဝင္ေနတယ္လို႔သိရပါတယ္။
အဲဒီထဲမွာႏႈတ္ခမ္းနီထုတ္ကုန္ ၁၂ ခုမွ ႏွစ္ခုရဲ႕နမူနာကိုစမ္းသပ္စစ္ေဆးရာမွာအဆိပ္သင့္ေစတဲ့ ခဲပစၥည္းဟာ ၃.၂၂ parts per million ထိအျမင့္ဆံုးပါဝင္ေနတာကိုေတြ႕ရွိခဲ့တယ္လို႔ Daily Mail မွာေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
ခဲဓာတ္ကိုပမာဏအနည္းငယ္နဲ႔ထိေတြ႕မႈရွိရင္ေတာင္က်န္းမာေရးကိုဆိုးရြားစြာထိခိုက္ႏိုင္ၿပီးစိတ္ က်န္းမာေရးအတြက္ထိခိုက္မႈရွိတယ္လို႔ေဘာစတြန္မွခဲအဆိပ္သင့္မႈကာကြယ္ေရးအစီအစဥ္မွ
ေဆးပညာဆိုင္ရာဒါ႐ိုက္တာ ေဒါက္တာေရွာင္ကေျပာပါတယ္။
ခဲဆိပ္ပမာဏအနည္းငယ္နဲ႔ထိေတြ႕ရင္ေတာင္ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြး၊အျပဳအမူနဲ႔သင္ယူႏိုင္စြမ္းရည္ေတြ ထိခိုက္ႏိုင္တယ္လို႔သူကဆိုပါတယ္။ခဲဆိပ္သင့္မွာကိုေၾကာက္ရင္ႏႈတ္ခမ္းနီတစ္မ်ိဳးတည္းသာမကပါဘူး။ ကေလးေတြေနထိုင္ရာအရပ္ကိုလည္းဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္။
အမိႈက္ပံုနားကေနရာမွာေနတာ၊အိမ္သုတ္ေဆးမွအၾကြင္းအက်န္အမႈန္႔ေတြကိုမ်ိဳခ်မိတာ
ေတြမျဖစ္ေအာင္ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမယ္။ႏႈတ္ခမ္းနီတိုင္းမွာေတာ့ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ခဲကိုထည့္သြင္း ထားတာမဟုတ္ေပမယ့္အေရာင္ေတြဟာသတၲဳဓာတ္ကိုအေျခခံတာမို႔ ေရ၊ ေလနဲ႔ ေျမမွာသဘာဝအတိုင္း ပါဝင္တဲ့ခဲပမာဏအနည္းငယ္ေတာ့ပါဝင္တတ္ပါတယ္။

                                                                            ေဒါက္တာခင္မုိးမုိး

                                                                             Good Health

ေဆးလိပ္ ႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါ

ကမၻာ႔ႏွလံုးေစာင္႔ေရွာက္ေရးအဖြဲ႔ၾကီးမွဦးစီးၿပီးႏွစ္စဥ္က်င္းပေနတဲ႔ဒီေန႔မွာတစ္ခုခုေရးခ်င္တာနဲ႔ေဆးလိပ္ မေကာင္းေၾကာင္းကိုပဲေရးဖို႔ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ဒီႏွစ္ကမၻာ႔ႏွလံုးမ်ားေန႔ရဲ႔ေဆာင္ပုဒ္ကလည္းႏွလံုး အႏၱရာယ္သိရွိကာကြယ္(Do you know your risk?)ဆုိေတာ႔စာဖတ္သူေတြထဲမွာမသိတဲ႔သူသိေအာင္ သိျပီးသားသူပိုျပီးသတိထားမိေအာင္ဒီေခါင္းစဥ္ေလးကိုေရြးခ်ယ္လိုက္ပါတယ္။သိျပီးသားသူဆိုတဲ႔ထဲ မွာဆရာ၀န္ေတြကထိပ္ဆံုးကပါ။ကြၽန္ေတာ္အခုစာသင္ေနတဲ႔ေဆးရံုကႏွလံုးအထူးကုေဆးရံုၾကီးတစ္ခုပါ။ Wardတစ္ခုထဲမွာအတူတူအလုပ္လုပ္ေနတဲ႔လက္ေထာက္ဆရာ၀န္(၁၅)ေယာက္ခန္႔ ရွိပါတယ္။သူတို႔ရဲ႔ DUTY COAT ထဲမွာေဆးလိပ္ဘူးကိုယ္စီရွိၾကပါတယ္။မနက္ပိုင္းလူနာၾကည္႔ခ်ိန္ျပီးတာနဲ႔smoking zone (ေဆးလိပ္ေသာက္ရန္သတ္မွတ္ထားေသာေနရာ)ကိုေျပးၾကတာပါပဲ။သူတို႔အတြက္လူနာၾကည္႔ခ်ိန္ (၁)နာရီေလာက္ကိုခက္ခက္ခဲခဲျဖတ္ေက်ာ္ခဲ႔ရပံုပါပဲ။ေနာက္ပါေမာကၡၾကီး။သူကေတာ႔ေန႔လည္းပိုင္း စာသင္ခန္းမွာ(၄၅)မိနစ္စာသင္ျပီးတာနဲ႔ေဆးလိပ္ေသာက္နားခ်ိန္ေပးပါတယ္။ေဆးလိပ္တစ္လိပ္ကုန္မွ စာသင္ခန္းကိုျပန္လာပါတယ္။ဆရာ၀န္ေတြကိုယ္တိုင္နစ္ကိုတင္းရဲ႔သားေကာင္ေတြျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ သာမန္စာဖတ္သူေတြကေတာ႔ေဆးလိပ္နဲ႔အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါေတြဆက္ႏြယ္ေနတယ္ ဆိုတဲ႔အေၾကာင္းသိျပီးၾကမွာပါ။ႏွလံုးက်န္းမာေရးနဲ႔ပက္သက္ရင္ေတာ႔သိတဲ႔သူနည္းပါလိမ္႔မယ္ ငယ္ငယ္ကျမန္မာ့ရုပ္ျမင္သံၾကားမွာပညာေပးဇာတ္လမ္းတိုေလးၾကည္႔ဖူးပါတယ္။က်န္းမာေရး၀န္ၾကီး ဌာနကေတာ႔နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔တတ္နိဳင္သမွ်ပညာေပးေနတာပါပဲ။ႏွလံုးေရာဂါေတြျဖစ္ေစနိဳင္တဲ႔အေျခခံ အေၾကာင္းအရင္းေတြထဲမွာေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကအဓိကအခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ေန႔စဥ္ေဆးလိပ္ ဘယ္ႏွစ္လိပ္ေသာက္တယ္ဆိုတဲ႔အခ်က္ကႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ပြားမွဳအေပၚမွာတိုက္ရိုက္အက်ိဳးသက္ေရာက္ ပါတယ္။မ်ားမ်ားေသာက္ေလျဖစ္ဖို႔အလားအလာပိုမ်ားေလပါပဲ။ေန႔စဥ္ေဆးလိပ္တစ္ဘူးကုန္ေအာင္
ေသာက္တဲ႔သူဟာေဆးလိပ္လံုး၀မေသာက္တဲ႔သူနဲ႔စာရင္ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္နိဳင္ေျခ(၂)ဆပိုမ်ားပါတယ္
ေဆးလိပ္လည္းေသာက္တယ္သေႏၶတားေဆးေတြလည္းသံုးစြဲတယ္ဆိုတဲ႔အမ်ိဳးသမီးေတြ အတြက္ေတာ႔ျဖစ္နိဳင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။ေဆးလိပ္ေသာက္တယ္ဆိုတဲ႔ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ တဆင္႔ခံေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း(secondhandsmoke)လည္းပါ၀င္ပါတယ္။ႏွစ္စဥ္ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင္႕
ေသဆံုးသူ၃၅၀၀၀ခန္႔ဟာဒီလိုတဆင္႔ခံေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းႏွင္႔တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ေဆးလိပ္ႏွင့္ႏွလံုးေရာဂါဘယ္လိုဆက္စပ္ေနသလဲ?ေဆးလိပ္မွာအဓိကပါ၀င္တဲ႔ နီကိုတင္းဓါတ္က
၁။ ႏွလံုးအတြက္လိုအပ္တဲ႔ေအာက္ဆီဂ်င္ရရွိမွဳကိုနည္းပါးေစပါတယ္။
၂။ ေသြးဖိအားကိုမ်ားေစျပီးႏွလံုးခံုနွဳန္းကိုျမန္ေစပါတယ္။
၃။ ေသြးခဲေအာင္အားေပးပါတယ္။
၄။ ႏွလံုးေသြးေၾကာအပါအ၀င္ေသြးေၾကာအားလံုး၏နံရံမွဆဲလ္မ်ားကိုထိခိုက္ပ်က္စီးေစပါတယ္။

 ေဆးလိ္ပ္ျဖတ္ျခင္း၏အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား
၁။ အသက္ကိုရွည္ေစပါတယ္။
၂။ ႏွလံုးေရာဂါ၊ေသြးတိုးေရာဂါႏွင္႔ကင္ဆာေရာဂါမ်ားျဖစ္ပြားနိဳင္ေျခကိုေလ်ာ႔နည္းေစပါတယ္။ ၃။ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊လည္ေခ်ာင္းနာျခင္းမ်ားကင္ေ၀းျပီးအေမာအပန္းခံနိဳင္လာပါတယ္။
၄။ အသားအေရတြန္႔ျခင္း၊အရြယ္မတိုင္ခင္အိုမင္းရင္႔ေရာ္ျခင္းကိုကာကြယ္ေပးျပီးႏုပ်ိဳေစပါတယ္။
၅။ အရသာခံျခင္း၊အနံ႔ခံျခင္းစတဲ႔အာရံုမ်ားကိုတိုးတက္ေစပါတယ္။
၆။ ေငြေၾကးအကုန္အက်သက္သာပါတယ္။
၇။ ေဆးလိပ္ေငြ႔ကင္းစင္တဲ႔ေပ်ာ္စရာမိသားစုေလးကိုပိုင္ဆိုင္နိဳင္ပါတယ္။ေဆးလိပ္ဘယ္လိုျဖတ္ၾကမလဲ?
ေဆးလိပ္မေကာင္းေၾကာင္းလည္းေျပာျပီးျပီ။ေဆးလိပ္မေသာက္ရင္ဘာေတြေကာင္းမယ္ဆိုတာလည္း
ေျပာျပီးျပီ။ေဆးလိပ္ဘယ္လိုျဖတ္ရမလဲဆိုတဲ႔ေမးခြန္းေတြကိုခဏခဏအေမးခံရဖူးပါတယ္။
ေဆးလိပ္ျဖတ္တယ္ဆိုတာဆရာေျပာသေလာက္မလြယ္ပါဘူးဆိုတဲ႔သူေတြလည္းၾကံဳဖူးပါတယ္။ မလြယ္ဘူးဆိုတာကိုယ္တိုင္မေသာက္ေပမယ္႔ရိ္ပ္စားမိပါတယ္။သို႔ေပမယ္႔လည္းမိမိေကာင္းက်ိဳး၊ မိသားစုေကာင္းက်ိဳးေရွ႔ရွဴျပီးၾကိဳးစားသင္႔ပါတယ္။ေဆးလိပ္ျဖတ္မယ္လို႔ဆံုးျဖတ္တဲ႔အခါမွာ မိမိကိုယ္တိုင္ကျပတ္သားဖို႔လိုပါတယ္။လိုလိုခ်င္ခ်င္ရွိရပါမယ္။ရည္းစားကျဖတ္ခိုင္းလို႔ဆိုတာထက္ မိမိကို္ယ္တိုင္မေသာက္သင္႔ေတာ႔ဘူး၊ျဖတ္ကိုျဖတ္ရမယ္ဆိုတာမ်ိဳးျဖစ္သင့္ပါတယ္။ပထမဆံုးလုပ္ရမွာက
ေဆးလိပ္ျဖတ္မယ္႔ေန႔ကိုေရြးရပါမယ္။ဒီေန႔ျဖတ္ရမယ္လို႔မဆိုလိုပါဘူး။ဥပမာ ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္ေန႔ေဆးလိပ္ျဖတ္မည္ဆိုတာမ်ိဳးေပါ႔။ရက္ေရြးျပီးရင္တိတိက်က်လုပ္ရပါမယ္။ဘာအေၾကာင္းနဲ႔မွ ရက္ေနာက္ဆုတ္သြားတာမ်ိဳးမျဖစ္သင့္ပါဘူး။
၁။ဘာေၾကာင္႔ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ေရြးခ်ယ္ခဲ႔တယ္ဆိုတာေရးသားျပီးေန႔စဥ္ျပန္ျပန္ဖတ္ပါ။ဥပမာ...ေဆးလိပ္ရဲ.
   ဆိုးက်ိဳးေတြကိုေရးခ်ျပီးေန႔စဥ္ျပန္သတိရေအာင္ဖတ္ပါ။
၂။ဘာလို႔အခ်ိန္ေတြမွာေဆးလိပ္ေသာက္တယ္၊ဘာေၾကာင့္ေဆးလိပ္ေသာက္တယ္၊ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ႔     ခ်ိန္ေတြမွာဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာကိုစာရြက္နဲ႔ေရးခ်ျပီးမိမိေဆးလိပ္ေသာက္ရျခင္းအေၾကာင္းအရင္း ကိုဆန္းစစ္ပါ။
၃။ လံုး၀အျပီးအပိုင္မျဖတ္ခင္ေသာက္ေနက်အခ်ိန္ေတြမွာမေသာက္ဘဲေနၾကည္႔ပါ။ဥပမာ...အလုပ္နားခ်ိန္၊ ညစာစားျပီခ်ိန္။
၄။ ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္စိတ္ေပးလာရင္တစ္ခုခုလုပ္ဖို႔စာရင္းျပဳစုထားပါ။
ဥပမာ...ပီေက၀ါးမယ္။ေရကူးမယ္။
၅။ Chantix and Wellbutrin ကဲ႔သို႔ေဆးလိပ္ျဖတ္ေဆးမ်ား၊နစ္ကိုတင္း Gum မ်ားကိုလည္း သံုးစြဲနိဳင္ပါတယ္။နီးစပ္ရာဆရာ၀န္ႏွင္႔တိုင္ပင္သံုးစြဲရပါမယ္။အေနာက္နိဳင္ငံေတြမွာေတာ႔ေဆးလိပ္
ျဖတ္သူေတြစုစည္းထားတဲ႔အသင္းအဖြဲ႔ေတြရွိပါတယ္။အေတြ႔အၾကံဳဖလွယ္ျခင္းအၾကံဉာဏ္ ရယူျခင္းမ်ားျဖင္႔ အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ေဆးလိပ္ျဖတ္ျပီဆိုတာနဲ႔ေနာက္အေရးၾကီးတဲ႔အခ်က္ကျပန္မေသာက္ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းနိဳင္ဖို႔လိုပါတယ္။ဒီအတြက္ေအာက္ပါအခ်က္ေလးမ်ားကိုဂရုစိုက္ျပီးလိုက္နာသင္႔ပါတယ္။ ၁။ ေဆးလိပ္၊မီးျခစ္၊ေဆးလိပ္ျပာခြက္စတာေတြကိုလံုး၀စြန္႔ပစ္လိုက္ပါ။
၂။ အနီးပတ္၀န္းက်င္မွာေဆးလိပ္မေသာက္ဖို႔သူငယ္ခ်င္းေတြကိုေျပာပါ။တားျမစ္ပါ။
၃။ ေဆးလိပ္ကိုသတိရတိုင္းမိမိက်န္မာေရးေကာင္းမြန္လာမွာကိုေတြးျပီးေျဖသိမ္႔ပါ။ ၄။ ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္စိတ္ျဖစ္လာတဲ႔အခါအသက္ျပင္းျပင္းရွဴျပီး(၁၀)စကၠန္႔ခန္႔ေအာင္႔ထားပါ။
ေျဖးညွင္းစြာရွဴထုတ္ပါ။ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္စိတ္ေပ်ာက္တဲ႔အထိအၾကိမ္ၾကိမ္ျပန္လုပ္ပါ။
၅။ လက္ကိုမအားေအာင္တစ္ခုခုလုပ္ေနပါ။ဥပမာ...ခဲတံျဖင္႔ကစားေနပါ။
၆။ ေဆးလိပ္နဲ႔ပက္သက္ေနတဲ႔မိမိရဲ႔လူေနမွဳပံုစံကိုျပင္ပါ။လမ္းေလွ်ာက္၊ေရကူးေလ႔က်င္႔ခန္းမ်ားလုပ္ပါ။
၇။ ပီကယ္၀ါးပါ။ေဆးလိပ္အစားထိုးအစားအစာကိုသတိထားေရြးခ်ယ္ပါ။သၾကားဓါတ္မမ်ားပါေစႏွင္႔။ ၈။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။အရက္ႏွင္႔ကဖင္းဓါတ္ပါေသာအခ်ိဳရည္မ်ားကိုေရွာင္ပါ။ေဆးလိပ္ျဖတ္ လကၡဏာမ်ားေဆးလိပ္မွာပါတဲနစ္ကိုတင္းဓါတ္ေၾကာင္႔ေဆးလိပ္ျဖတ္စမွာခႏၶာကိုယ္ကေဆးလိပ္
ေတာင္းတတ္ပါတယ္။ဂဏွာမျငိမ္ျခင္း၊စိတ္တိုလြယ္ျခင္း၊ဗိုက္ဆာျခင္း၊ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ေခြၽးေစးမ်ား ထြက္ျခင္း၊အိပ္မေပ်ာ္ျခင္းစတဲ႔ေ၀ဒနာေတြကိုခံစားရနိဳင္ပါတယ္။ဒီကာလမွာေတာင႔္ခံနိဳင္ေအာင္ၾကိဳးစား ရပါမယ္။မိသားစု၀င္ေတြကလည္းစာနာေဖးမျပီးကူညီေပးရပါမယ္။ဒီလကၡဏာေတြဟာသာမန္အားျဖင္႔ (၂)
ပတ္အတြင္းေပ်ာက္ကင္းသြားနိဳင္ပါတယ္။ေဆးလိပ္ျဖတ္တာ(၁၅)ႏွစ္ၾကာျပီဆိုရင္ေတာ႔ ႏွလံုးေရာဂါရ နိဳင္ေျခဟာသာမန္လူေတြနဲ႔အတူတူျပန္ျဖစ္သြားပါမယ္။သင္ကိုယ္တိုင္ႏွင္႔သင္႔မိသားစု၀င္ေတြေဆးလိပ္ အႏၱရာယ္မွကင္းေ၀းနိဳင္ၾကပါေစ။
(ကၽႊန္ေတာ္ကိုယ္္တိုင္လဲ ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို. က်ိဳးစားေနပါတယ္ဗ်ာ)

အရက္ ႏွင့္ ေဆးလိပ္ တြဲမိျပီဆိုလွ်င္

ယေန႔ဆရာ၀န္မ်ားေတြ႔ရွိေသာအခ်က္ကေဆးလိပ္ႏွင့္အရက္ေပါင္းစပ္လို႔မရပါ။အရက္ေရာေဆးလိပ္ပါ က်န္းမာေရးကိုထိခိုက္ေစတတ္သည္။ဤသည္မွာလူတိုင္းအသိပင္..။ ယင္းႏွစ္ခုကိုေပါင္းလိုက္မိလွ်င္ျပႆနာမွာပို၍ပို၍ေမွ်ာ္မွန္းသည္ထက္ၾကီးထြားသြားသည္။
အရက္ေရာေဆးလိပ္ပါေသာက္သံုးသူတို႔၏ဖ်ားနာဖို႔ႏႈန္းသည္ေဆးလိပ္ကိုမေသာက္ပဲ အရက္ကိုေရေသာက္သလိုေသာက္ေနေသာသူ၊အရက္ကိုမေသာက္ပဲေဆးလိပ္ကို မီးခိုးေခါင္းတိုင္ျဖစ္ေအာင္ေသာက္ေနေသာသူေတြထက္ပိုသည္ဟုျပင္သစ္ႏိုင္ငံရွိအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကင္ဆာေရာဂါသုေတသနမွပညာရွင္မ်ားကဆိုပါသည္။အဆိုပါဌာနၾကီးမွတာ၀န္ရွိပုဂၢိဳလ္၏
ေျပာျပခ်က္အရေန႔စဥ္စီးကရက္တစ္ဗူးႏွင့္အတူအရက္ကိုအသင့္အတင့္တြဲဖက္ေသာက္သံုးေသာသူ၏ အစာမ်ိဳလမ္းေၾကာင္းကင္ဆာျဖစ္ဖို႔ႏႈန္းသည္အရက္တစ္မ်ိဳးထဲသာေသာက္သံုးတတ္သူသို႔ စီးကရက္ တစ္မ်ိဳးကိုသာေန႔စဥ္မွီ၀ဲသူေတြထက္ငါးဆပိုသည္။အကယ္၍လူတစ္ေယာက္သည္စီးကရက္ကို အသင့္အတင့္ေသာက္၍ေန႔စဥ္အရက္ကိုအလြန္အမင္းေသာက္သံုးခဲ့ေသာ္သူ၏အစာမ်ိဳလမ္းေၾကာင္း ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္မည့္ႏႈန္းသည္အရက္သို႔စီးကရက္တစ္မ်ိဳးထဲေသာက္သူထက္၁၈ဆပိုသည္။
အရက္ေရာစီးကရက္ကိုပါအလြန္အက်ြံေသာက္မိျပီဆိုပါကကင္ဆာျဖစ္ရမည့္ႏႈန္းသည္၄၄ဆအထိ တက္သြားႏိုင္သည္။
ဘယ္လိုေၾကာင့္ဒီလိုျဖစ္ေနရပါလိမ့္...။အေျဖကိုရရွိရန္စီးကရက္တစ္လိပ္ကိုရႈသြင္းေနေသာ သူတစ္ေယာက္ကိုသတိထားၾကည့္ပါ။စီးကရက္ကထြက္လာေသာအေငြ႔တြင္ကာဗြန္မိုေအာက္ဆိုက္၊
ႏိုက္ထရိုဂ်င္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္စသည့္ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္ေသာဓါတ္အမ်ိဳးေပါင္း၄၀၀၀တို႔သည္ အဆုတ္ထဲကို၀င္ေရာက္သြားသည္။၄င္းဓါတ္ေငြ႕တို႔သည္ပါးစပ္၊ႏွေခါင္း၊လည္ေခ်ာင္းႏွင့္အဆုတ္ထဲ၌ အသာတြယ္ကပ္ျပီးေနတတ္ၾကသည္။ဤအခ်ိန္မွာေဆးလိပ္သမားကေရာဆာလာသျဖင့္ ခံတြင္းရွင္းသြားေအာင္အရက္တစ္ခြက္ကိုအေဖၚျပဳလိုက္ျပီဆိုပါကပါးစပ္ႏွင့္လည္ေခ်ာင္းတ၀ိုက္ကုိ အရက္ျဖင့္ပက္ဖ်န္းလိုက္သလိုျဖစ္သြားမည္ျဖစ္၏။အရက္ကကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ေစပါ။သို႔ေသာ္ပါးစပ္၊ လည္ေခ်ာင္းစသည္တို႔၌အနည္တင္ေနေသာစီးကရက္မွဓါတ္မ်ားကိုအရည္ေပ်ာ္ေစ၍ခႏၶာကိုယ္ထဲကို မ၀င္၀င္သြားေအာင္အကူအညီ ေပးလို္က္၏။
စီးကရက္သမားကစီးကရက္ကိုဆက္ျပီးေသာက္လွ်င္ပါးစပ္ႏွင့္လည္ေခ်ာင္းအတြင္း၌ေရာက္ေနျပီးျဖစ္ေသာ
အရက္ကအဆိပ္ဓါတ္မ်ားကိုခႏၶာကိုယ္တြင္းသို႔မ၀င္၀င္ေအာင္ဆက္ျပီးကူညီျပန္၏။
ဒီအခ်ိန္မွာ၀မ္းဗိုက္အတြင္း၌ရွိေသာအသည္းက၄င္းဆီကိုေရာက္လာေသာအဆိပ္အေတာက္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္ေအာင္ၾကိဳးစားေပးရသည္။အထူးသျဖင့္အရက္တြင္ပါလာေသာခႏၶာကိုယ္တြင္းကို
ေလာေလာဆယ္ဒုကၡေပးမည့္အဆိပ္မ်ားကိုလစ္လွ်ဴရႈ႕ထားရသလိုျဖစ္သြား၏။ဒီလိုႏွင့္စီးကရက္ တစ္မ်ိဳးထဲကုိမွီ၀ဲေနသူ၏ေသြးထဲတြင္အဆိပ္ဓါတ္သည္မိနစ္အနည္းငယ္သာရွိေနရမည့္အစားအရက္ပါ တြဲဖက္ေသာသူတြင္နာရီေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ဒုကၡေပးေနေတာ့သည္။
အသည္းကအရက္တြင္ပါလာေသာအဆိပ္မ်ားကိုဖ်က္ဆီးေပးေနရစဥ္ေနာက္တာ၀န္တစ္ခုကို လစ္ဟင္းသြားျပန္သည္။ဒါကေသြးထဲမွအဆီဓါတ္ကိုယူျပီးသၾကားဓါတ္အျဖစ္အသြင္ေျပာင္းေပးဖို႔ တာ၀န္ျဖစ္သည္။သို႔ေၾကာင့္အရက္သမားတို႔တြင္ေသြးထဲ၌အဆီဓါတ္သည္ပိုလွ်ံေနတတ္သည္။ တခ်ိန္ထဲမွာစီးကရက္ကပါလာေသာအဆိပ္ဓါတ္မ်ားႏွင့္ေပါင္းဆပ္မိေသာအခါေသြးခဲလြယ္သည့္ အဆင့္ကိုေရာက္သြား၏။ဤတြင္ေသြးေၾကာပိတ္သည့္ေရာဂါမ်ိဳးစံုႏွင့္ဆက္စပ္သြား၏။
အဆုတ္ထဲကို ျပန္၍ၾကည့္ၾကရေအာင္...။စီးကရက္ေငြ႔တြင္ CO ဓါတ္ေငြ႔ပါရွိသည္။ ထိုဓါတ္ေငြ႔သည္ေအာက္ဆီဂ်င္ဓါတ္ေငြ႕ထက္ေသြးထဲကို၀င္ဖို႔အဆ၂၄၀လြယ္ကူသည္။ထို႔ေၾကာင့္ စီးကရက္မ်ားမ်ားေသာက္ေနသူတစ္ေယာက္၏ေသြးထဲတြင္ေအာက္ဆီဂ်င္ပါရွိသည့္ႏႈန္းသည္ ၈% နီးပါးေလ်ာ့နည္းသြား၏။စီးကရက္၊အရက္တြဲဖက္စြဲေနေသာသူသည္အစာအာဟာရအစားအေသာက္ နည္းတတ္၏။အာဟာရခ်ိဳ႔တဲ့ေနတတ္၏။ဤအခ်က္ေတြအားလံုးေပါင္းစပ္မိေသာအခါခႏၶာကိုယ္၏ အာရံုေၾကာမ်ားကိုထိ၏။အသည္းကမေကာင္း၊ေအာက္ဆီဂ်င္ကနည္း၊ေသြးေၾကာေတြကပိတ္လုလု၊ အေျခအေနမွာဦးေႏွာက္ကိုထိခိုက္၏။ႏွလံုးေသြးေၾကာေတြကိုဒုကၡေပး၏။အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းကို ဒုကၡေပး၏။ဤတြင္နဂိုကေသြးတိုးေရာဂါနည္းနည္းပါးပါးရွိေနသူျဖစ္ပါကေလျဖတ္ခံရမွာႏွလံဳးေသြးေၾကာပိတ္
ေရာဂါရေတာ့မွာ ေသခ်ာ၏။
အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္စီးကရက္ေသာက္ျပီးပ႒ိသေႏၶတားေဆးကိုပါသံုးစြဲပါက ဦးေႏွာက္ထဲမွာေသြးယိုသည္အထိျဖစ္တတ္၏။အရက္ကေသြးတိုးေရာဂါကိုအားေပး၏။အစာအိမ္ေရာဂါ ရွိေသာသူသည္အရက္ႏွင့္စီးကရက္ကိုဆက္ျပီးမွီ၀ဲပါကဘယ္ေတာ့မွေရာဂါေပ်ာက္ကင္းလိမ့္မည္မဟုတ္ေခ်။
အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္လည္းအရက္္ကိုအလြန္အက်ြံေသာက္သံုးမိပါကေသြးထဲ၌ေယာက်္ားဟိုမုန္းဓါတ္
က်ဆင္း၏။စီးကရက္ျဖင့္ေပါင္းစပ္မိပါကသုတ္ပိုးမထြက္သည့္ဘ၀ကိုေရာက္သြားတတ္၏။
ထိုအခါအိမ္ေထာင္က်ေပမဲ့ကေလးအေဖဘ၀ကိုေရာက္ေတာ့မည္မဟုတ္ပါ...။
သို႔ေၾကာင့္အရက္ႏွင့္စီးကရက္မတြဲမိေအာင္အတတ္ႏိုင္ဆံုးဆရာ၀န္ေတြကျပည္သူေတြကို အၾကံေပးၾကပါဟု၁၉၈၅ခုႏွစ္ထုတ္ကမၻာ့ေဆးပညာအသင္းဂ်ာနယ္မွေရးသားခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ ဆရာၾကီး ဦးတင္ေရႊ ေရးသားသည့္ စာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္တင္ျပပါသည္။

စိတ္က်န္းမာေရး ဂယုစိုက္ေပး

စိတ္က်န္းမာေရးျမွင့္တင္ေပး

၁။ စိတ္ေဖာက္ျပန္္္္္ေသာေရာဂါလက္ခဏာမ်ား

(က)တစ္ေယာက္တည္းစကားေျပာျခင္းရယ္ျခင္းစကားေျပာမမွန္ျခင္း၊

(ခ) မူမမွန္ေသာအျပဳအမူမ်ားရွိေနျခင္း၊
(ဂ) သူမ်ားမၾကားရေသာအသံမ်ားၾကားျခင္း၊သူမ်ားမျမင္ရေသာအရာမ်ားျမင္ျခင္း၊
(ဃ) တစ္ကိုယ္ေရသန္.ရွင္းမႈအားနည္းျပီးမိမိကိုယ္ကိုဂရုမစိုက္ျခင္း၊
(င) အေတြးအေခၚခၽြတ္ယြင္ရ်္မွားယြင္းေသာယံုၾကည္ခ်က္မ်ားသံသယမ်ားရွိျခင္း။

 ၂။ စိတ္က်ေရာဂါ၏လက္ခဏာမ်ား

(က) စိတ္ေရာကိုယ္ပါထိုင္းမႈိင္းေႏွးေကြးျခင္းအားမရွိျခငး္၊
(ခ) ေန.စဥ္ရအထူးသျဖင့္သန္ေခါင္ေက်ာ္ႏိုးရ်္ျပန္အိပ္မရျခင္း၊
(ဂ) စိတ္အားငယ္ရ်္၀မ္းနည္းေနျခင္း၊
(ဃ) အစားအေသာက္ပ်က္ရ်္ခႏၲာကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ဆင္းျခင္း၊
(င) မိမိကိုယ္ကိုေသေၾကာင္းၾကံစည္ရန္စိတ္ကူးမ်ားရွိေနျခင္း။

 ၃။ စိတ္ၾကြေရာဂါလက္ခဏာမ်ား

(က) စိတ္ေရာကိုယ္ပါအထူးတက္ၾကြေနျခင္း၊
(ခ) ကရားေရလႊတ္စကားေျပာျခင္း၊
(ဂ) စိတ္ေနျမင့္ဘ၀င္ျမင့္ေနျခင္း၊
(ဃ) အသုံးအျဖဳန္းမ်ားေနျခင္း၊
(င) ေဒါသၾကီးရ်္ၾကမ္းတမ္တတ္ျခင္း။

စိတ္ေဖာက္ျပန္ေသာေရာဂါလက္ခဏာေတြ ့ရွိပါက -

(က) နီးရာေက်းလက္က်န္းမာေရး႒ာနသို ့ျပရန္ကူညီပါ၊
(ခ) လူနာအား မ,စ မေနာက္ပါႏွင့္၊
(ဂ) ညႊန္ၾကားေသာေဆးကိုမွန္မွန္ေသာက္ခိုင္းပါ၊
(ဃ) ညင္သာစြာဆက္ဆံပါ၊
(င) စိတ္က်စိတ္ၾကြေရာဂါသည္ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေသာေရာဂါျဖစ္သည္။

Depo ထိုးေဆးအေႀကာင္း သိခ်င္ရင္

DMPA သားဆက္ျခား ထိုးေဆးမ်ားနဲ႔ မိတ္ဆက္

• သည္နည္းလမ္းကိုအသံုးျပဳသူအမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနနဲ႔ကေတာ့ကိုယ္ဝန္ရွိမလာရေလေအာင္ ထိုးေဆးကို ထိုးႏွံၾကရပါတယ္။
• သည္မွာေတာ့လူသံုးအမ်ားဆံုး၊လူသိအမ်ားဆံုးသားဆက္ျခားထိုးေဆးျဖစ္ေလတဲ့ဒီအယ္(မ္)ပီေအ (DMPA)အေၾကာင္းကိုေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါမယ္။DMPA ကိုသံုးလတစ္ႀကိမ္ထိုးရပါတယ္။
• သည္ထိုးေဆးထဲမွာေတာ့အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ကေနသဘာဝအေလ်ာက္ထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ဆင္ ပ႐ိုဂ်က္စတင္ပါဝင္ပါတယ္။ေဆးထိုးၿပီးသြားတဲ့အခါေသြးထဲကို အဲဒီ့ေဟာ္မုန္းဓာတ္ကျဖည္းျဖည္းခ်င္းပ်ံ႕ႏွံ႔သြားတာပါပဲ။သည္DMPAကိုပဲကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီက အိမ္ေထာင္သည္အမ်ိဳးသမီးေတြၾကားမွာေတာ့ “ဒီပို” (တခ်ိဳ႕ကလည္း “ဒစ္ပို”)ရယ္လို႔ ေခၚၾကတာ မ်ားတယ္။တျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့depot-medroxyprogesterone acetate လို႔လည္း ခန္႔ခန္႔ညားညား၊ရွည္ရွည္လ်ားလ်ားေခၚတတ္ၾကသလိုေဆးအမည္အတိုင္း Depo-Provera လို႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊Depoလို႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ေနာက္ထပ္ေဆးအမည္တစ္ခု (တံဆိပ္ေနာက္တစ္မ်ိဳး)နဲ႔ Megestronလို႔ေသာ္လည္းေကာင္းေခၚတတ္ၾကပါတယ္။
• တျခားသားဆက္ျခားထိုးေဆးေတြလည္းရွိပါေသးတယ္။ေဆးအမည္အတိုင္းေနာ္ရစ္စတာရက္(တ္) (Noristerat)ရယ္လို႔ျဖစ္ေစ၊norethindrone enanthate ရယ္လို႔ ျဖစ္ေစ၊norethisterone enanthate လို႔ျဖစ္ေစလည္းခၚတတ္ၾကတဲ့နက္တယ္(န္) (NET EN) ထိုးေဆးကိုက်ေတာ့ႏွစ္လတစ္ႀကိမ္ထိုးရတာပါ။DMPA နဲ႔ပတ္သက္တဲ့အခ်က္ အလက္အေတာ္မ်ားမ်ားကNET EN နဲ႔လည္းသက္ဆိုင္ပါတယ္။တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့လစဥ္ ထိုးလို႔ရတဲ့သားဆက္ျခားထိုးေဆးေတြလြယ္လြယ္ကူကူဝယ္လို႔ရေနပါၿပီ။အဲသလိုလစဥ္ထိုးရတဲ့ ထိုးေဆးေတြထဲမွာေတာ့ Cyclofem တို႔၊ Cycloprovera တို႔၊ Mesigyna တို႔လိုေဆးအမည္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။လစဥ္ထိုးရတဲ့ထိုးေဆးaတြထဲမွာက်ေတာ့အက္စႀတိဳဂ်င္ေရာ၊ ပ႐ိုဂ်က္စတင္ေရာေဟာ္မုန္းဓာတ္ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးပါဝင္ပါတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္အဲဒီ့လစဥ္သံုးထိုးေဆးေတြက DMPAတို႔၊ NETEN တို႔နဲ႔မတူေတာ့ပါဘူး။ဒါ့ေၾကာင့္
  သည္အခန္းမွာအဲဒီ့လစဥ္သံုးထိုးေဆးေတြအေၾကာင္းကိုထည့္သြင္းေဆြးေႏြးမထားပါဘူး။

DMPA ထိုးေဆးေတြကို သံုးခ်င္တယ္ဆိုရင္

အဲဒီ့ေဆးေတြက ဘယ္လိုျဖစ္ေစႏိုင္သလဲ

• အဓိကအားျဖင့္သားအိမ္ထဲကမမ်ိဳးဥမ်ားထုတ္ေပးတာ၊တစ္နည္းအားျဖင့္မ်ိဳးဥတည္တာကို ရပ္ဆိုင္းေစပါတယ္။
• ဒါတင္မကေသးဘဲသားအိမ္ေခါင္းကအက်ိအခြ်ဲကိုလည္းပိုပ်စ္ခဲလာေစၿပီး သုက္ပိုးျဖတ္သန္းရခက္သြားေအာင္လည္းတားဆီးေပးပါတယ္။
• သည္ေဆးမ်ားဟာရွိႏွင့္ၿပီးသားသေႏၶသားကိုေႏွာင့္ယွက္ဖ်က္ဆီးမွာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။

ဘယ္ေလာက္စိတ္ခ်ရသလဲ

အလြန္ထိေရာက္ပါတယ္။ကိန္းဂဏန္းမ်ားအရေျပာရင္ေတာ့သည္ေဆးေတြသံုးၿပီးပထမတစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ အမ်ိဳးသမီး ၁၀ဝ မွာ ဝ.၃ ေယာက္သာကိုယ္ဝန္ရွိႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။(ဆိုလိုတာကေဆးထိုးထားသူ အမ်ိဳးသမီး ၃၃၃ ေယာက္မွာမွတစ္ေယာက္ႏႈန္းေလာက္သာသည္ေဆးထိုးထားလ်က္နဲ႔
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာကိုေတြ႕ရသေပါ့။)အမ်ိဳးသမီးအေတာ္မ်ားမ်ားဟာသည္ေဆးေတြကိုမွန္မွန္ မထိုးမိခဲ့ၾကလို႔သာ(ဝါ)ထိုးရမယ့္အခ်ိန္က်ေနပါလ်က္နဲ႔မထိုးျဖစ္ခဲ့ၾကလို႔သာေဆးထိုးေနတဲ့ၾကားက ကိုယ္ဝန္ရွိကုန္ရတာပါ။မွန္မွန္ထိုးေနလို႔ကေတာ့အလြန္႔အလြန္ကိုစိတ္ခ်ရပါတယ္။

DMPA ထိုးေဆးေတြရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးနဲ႔ ဆိုးက်ိဳးအေထြေထြ

ေကာင္းက်ိဳးေတြ

• အလြန္ထိေရာက္ပါတယ္။
• လူမသိႏိုင္ဘူး။သည္ေဆးကိုထိုးေနတယ္ဆိုတာေဆးထိုးေပးတဲ့ဆရာဝန္ရယ္၊
• ေဆးထိုးထားတဲ့အမ်ိဳးသမီးကိုယ္တိုင္ရယ္ကလြဲလို႔တျခားဘယ္သူမွမသိႏိုင္ဘူး။
• ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ျဖစ္ေအာင္ေရရွည္ကာကြယ္ေပးသလိုကိုယ္ဝန္ျပန္ေဆာင္ဖို႔လည္း မခဲယဥ္းလွဘူး။ေဆးတစ္ခါထိုးထားရင္အနည္းဆံုးသံုးလေတာ့ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ႏိုင္ဘူး။
• ခ်စ္တင္းေႏွာျခင္းကိုအေႏွာင့္အယွက္မျဖစ္ေစႏိုင္ဘူး။
• ကိုယ္ဝန္ရွိလာမွာမပူရတဲ့အတြက္ခ်စ္တင္းေႏွာရာမွာသာယာမႈကိုတိုးပြားခံစားႏိုင္တယ္။
• တစ္ေန႔တစ္လံုးေဆးေသာက္ရတဲ့ဒုကၡမ်ိဳးမရွိဘူး။
• ေဆးထိုးဖို႔အတြက္အခ်ိန္အတိအက်ေစာင့္စရာမလိုဘူး။ ပံုမွန္ထိုးေနက်ထက္ႏွစ္ပတ္ကေနေလးပတ္ေစာၿပီးထိုးလို႔လည္းရတယ္။ဒါမွမဟုတ္ လည္းႏွစ္ပတ္ကေနေလးပတ္အထိေတာင္ေနာက္က်ၿပီးမွထိုးမယ္ဆိုလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• အသက္အရြယ္မေရြးအသံုးျပဳႏိုင္တယ္။
• မိခင္ႏို႔ရဲ႕အရည္အေသြးနဲ႔ပမာဏကိုထိခိုက္ပံုမရဘူး။ရင္ေသြးကိုႏို.ခ်ိဳတိုက္ေကြ်းေနသူ မိခင္မ်ားအေနနဲ႔မီးဖြားၿပီးရက္သတၱေျခာက္ပတ္အၾကာမွာစတင္အသံုးျပဳႏိုင္တယ္။
• အက္စႀတိဳဂ်င္ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တဲ့ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြမရွိဘူး။ႏွလံုးေရာဂါလိုအက္စႀတိဳဂ်င္နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့အႏၲရာယ္ေတြလည္းတိုးပြားလာတာမ်ိဳးမရွိပါဘူး။
• သားအိမ္ျပင္ပမွာသေႏၶတည္ျခင္းကိုကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္။
• သားအိမ္ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပြားျခင္းကိုကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္။
• သားအိမ္အက်ိတ္မ်ားျဖစ္ပြားျခင္းကိုလည္းကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္။

ဆိုးက်ိဳးမ်ား

ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ား (ေရာဂါလကၡဏာမဟုတ္ပါ)
-   
 ေအာက္ပါတို႔အပါအဝင္ ဓမၼတာေပၚတဲ့အခါမွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။

• အနည္းငယ္မွ်သာဆင္းတာမ်ိဳး၊အထူးသျဖင့္စတင္သံုးခါစမွာအဲသလိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။
• အလြန္အကြ်ံဆင္းတာမ်ိဳး။ဒါလည္းစတင္သံုးခါစမွာျဖစ္တတ္ပါတယ္။သို႔ေပမယ့္ျဖစ္ခဲလွပါတယ္။
• ဓမၼတာလံုးလံုးမေပၚဘဲေပ်ာက္ေနတာမ်ိဳး။တကယ္ေတာ့ဒါဟာသည္ေဆးကိုသံုးစြဲသူေတြအတြက္ ပံုမွန္ျဖစ္ၿပီးတစ္ႏွစ္ေလာက္ဆက္တိုက္သံုးစြဲၿပီးရင္ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ (တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္အဲသလိုေသြးမေပၚတာကိုကစိတ္ခ်မ္းသာစရာေကာင္းေနႏိုင္ျပန္ပါတယ္။)

• ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးလာႏိုင္ပါတယ္။(ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္တစ္ႏွစ္ကို၁ကီလိုမွ၂ကီလို၊ဒါမွမဟုတ္ ၂ေပါင္ကေန၄ေပါင္အတြင္းတိုးလာႏိုင္တယ္)။(အစားအေသာက္ကိုဂ႐ုစိုက္မယ္ဆိုရင္ကိုယ္အေလး ခ်ိန္တိုးတာကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္၊ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္က်ျပန္ေတာ့လည္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးလာတာ၊ဝလာတာကိုကေက်နပ္စရာေကာင္းေနႏိုင္ျပန္ပါတယ္။)
• သေႏၶတည္ႏိုင္တဲ့အေနအထားကိုျပန္ရဖို႔ေတာ္ေတာ္ေစာင့္ဆိုင္းယူရတတ္ပါတယ္။(ကိုယ္ခႏၶာထဲက DMPAပမာဏေလ်ာ့က်တဲ့အထိေစာင့္ရတတ္တယ္။)ႏွစ္မ်ိဳးစပ္သားဆက္ျခားေသာက္ေဆးေတြကိုသာက္သံုးသူေတြ၊ အိုင္ယူဒီ၊ကြန္ဒံုး၊ဒါမွမဟုတ္အျခားေယာနိသံုးနည္းတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကိုသံုးစြဲၿပီး သားဆက္ျခားေအာင္ေဆာင္ရြက္ထားသူမ်ားနဲ႔ယွဥ္မယ္ဆိုရင္သေႏၶတည္ဖို႔ေလးလေလာက္ ပိုၿပီးေစာင့္ဆိုင္းယူရတတ္ပါတယ္။
• တစ္ခါထိုးၿပီးေနာက္သံုးလၾကာတိုင္းၾကာတိုင္းေနာက္တစ္လံုးထပ္ထိုးဖို႔လိုပါတယ္။
• တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေခါင္းကိုက္တာ၊ရင္သားႏူးညံ့လာတာ၊စိတ္အတက္အက်ျမန္တာ၊ပ်ိဳ႕ခ်င္ အန္ခ်င္တာ၊ဆံပင္ကြ်တ္တာ၊လိင္စိတ္နည္းပါးတာမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ဝက္ျခံထြက္တာကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကိုေသာ္လည္းေကာင္းခံစားရတတ္တယ္။
• အိပ္(ခ်္)အိုင္ဗီွ/ေအအိုင္ဒီအက္(စ္)အပါအဝင္လိင္မွတစ္ဆင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္စြမ္းမရွိပါဘူး။

အထူးသိထားသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြ

၁။    ေဆးတစ္ခါထိုးၿပီးတဲ့ေနာက္မွာဆက္လက္ၿပီးသားဆက္ျခားလိုေသးတယ္ဆိုရင္ေနာက္တစ္ႀကိမ္ အခ်ိန္မီထပ္ထိုးဖို႔လိုပါတယ္။အတိအက်ေျပာရင္ေတာ့သံုးလတိတိအၾကာမွာထပ္ထိုးရမွာပါ။သို႔ေပမယ့္အဲဒီ့ သံုးလမတိုင္ခင္ႏွစ္ပတ္ကေနေလးပတ္ေစာၿပီးႀကိဳထိုးလို႔ရသလို၊ႏွစ္ပတ္ကေနေလးပတ္ေနာက္က်ၿပီးမွ ထိုးလို႔လည္းရပါတယ္။
၂။    ႏွစ္ပတ္ထက္ေက်ာ္တဲ့အထိေဆးမထိုးျဖစ္ေသးဘူးဆိုရင္ေတာ့ကြန္ဒံုးကိုျဖစ္ေစ၊ သုက္ပိုးသတ္ေဆးေတြကိုျဖစ္ေစသံုးသင့္တယ္။ဒါမွမဟုတ္လည္းခ်စ္တင္းေႏွာျခင္းကိုေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။
၃။    တစ္ႀကိမ္ထိုးၿပီးတဲ့ေနာက္ဘယ္ေလာက္ပဲေနာက္က်ေနာက္က်၊ကိုယ္ဝန္ မရွိဘူးဆိုတာေသခ်ာမယ္ဆိုရင္ဆက္ထိုးလို႔ရပါေသးတယ္။
၄။    ေဆးစထိုးခါစမွာဓမၼတာကမေမွ်ာ္လင့္တဲ့အခ်ိန္ေတြမွာေပၚလာတတ္တယ္။ဓမၼတာဆင္းတဲ့ပမာဏက တျဖည္းျဖည္းနည္းနည္းသြားၿပီး ၆လကေန၁၂လအတြင္းမွာေဆးကိုဆက္တိုက္ထိုးေနမယ္ဆိုရင္၊ ဆိုလိုတာကေဆးႏွစ္ခါကေနေလးခါအထိထိုးၿပီးသြားၿပီဆိုရင္ဓမၼတာဆင္းတာတအားကိုနည္းသြားႏိုင္သလို လံုးလံုးကိုဓမၼတာမေပၚေတာ့တာမ်ိဳးလည္းျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။
၅။    အဲသလိုဓမၼတာအေျပာင္းအလဲျဖစ္တာဟာသည္ေဆးကိုသံုးစြဲသူမ်ားမွာျဖစ္ေနက် ပံုမွန္ျဖစ္႐ိုးျဖစ္စဥ္ပါ။ဘာအႏၲရာယ္မွမရွိပါဘူး။အဲသလိုဓမၼတာမဆင္းလို႔၊ေပ်ာက္သြား၊ထိန္သြားလို႔ ကိုယ္ဝန္ရွိတဲ့သေဘာ၊ေရာဂါတစ္ခုခုျဖစ္ေနတဲ့သေဘာ၊ေသြးပုပ္ေတြ ကိုယ္ခႏၶာအတြင္းမွာေအာင္းေနတဲ့သေဘာလံုးလံုးမဟုတ္ပါဘူး။ဓမၼတာအဆင္းနည္းတာ၊ဒါမွမဟုတ္ လံုးလံုးမေပၚတာဟာတခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္က်ေတာ့ပိုေတာင္ က်န္းမာလာေစႏိုင္ပါတယ္။ေသြးအားနည္းေရာဂါကိုကာကြယ္ေပးရာေတာင္ေရာက္ေနတတ္လို႔ပါ။
၆။    ကိုယ္အေလးခ်ိန္လည္းတိုးလာပါလိမ့္မယ္။အနည္းအပါးဝလာပါလိမ့္မယ္။ဒါလည္းျဖစ္႐ိုးျဖစ္စဥ္ပါ။ အႏၲရာယ္လည္း မရွိပါဘူး။

ဆရာဝန္နဲ႔ ျပဖို႔ လိုတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

DMPA ထိုးေဆးေၾကာင့္စိုးရိမ္စရာေရာဂါေတြျဖစ္တတ္တာအင္မတန္မွရွားလွပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ေအာက္ေဖာ္ျပပါအျဖစ္ေတြနဲ႔ၾကံဳေနရတယ္ဆိုရင္ေတာ့စိုးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ တျခားေရာဂါတစ္ခုခုရွိေနႏိုင္တာမို႔ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသသင့္ပါတယ္။ေအာက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့
ေရာဂါလကၡဏာေတြဟာDMPAေၾကာင့္လည္းျဖစ္ေနႏိုင္သလိုအဲဒီ့ထိုးေဆးေၾကာင့္လည္းျဖစ္ခ်င္မွ
ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။တျခားေရာဂါတစ္ခုခုေၾကာင့္လည္းျဖစ္ေနႏိုင္တယ္လို႔ဆိုလိုတာပါ။

• စိတ္ပ်က္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ဓမၼတာေတြမတရားဆင္းေနတာ။(ခါတိုင္းထက္ႏွစ္ဆေလာက္ ပိုဆင္းေနတာ၊ဒါမွမဟုတ္ခါတိုင္းထက္ႏွစ္ဆေတာင္ၾကာေအာင္ဆင္းေနတာမ်ိဳးပါ)
• DMPA ထိုးၿပီးခါမွဆိုးဆိုးရြားရြားႀကီးကိုေခါင္းကိုက္လာတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာကေဆးထိုးၿပီးမွပိုဆိုးရြားလာတာ။
• အသားအေရ၊ဒါမွမဟုတ္မ်က္လံုးေတြထူးထူးျခားျခားဝါလာတာ။

Injection

အေရးတကာ့ အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္မ်ား

၁။    ထိုးေဆးကိုလက္ေမာင္းမွာထိုးရတာပါ။ေဆးထိုးၿပီးရင္ဘယ္ေတာ့
ျဖစ္ျဖစ္ ေဆးထိုးထားတဲ့ေနရာကိုပြတ္ေခ်မိတတ္ၾကပါတယ္။DMPAထိုးၿပီးရင္ မေခ်ပါနဲ႔။ေခ်လိုက္မယ္ဆိုရင္ေဆးကခႏၶာကိုယ္ထဲကိုျမန္ျမန္ႀကီးပ်ံ႕ႏွံ႔သြားပါလိမ့္မယ္။
၂။    ျဖစ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္တစ္ခါသံုးေဆးထိုးအပ္နဲ႔ျပြန္မ်ားကိုသာသံုးသင့္ပါတယ္။
၃။    တစ္ခါသံုးကိုေပမင့္ျပန္သံုးတာမ်ိဳးကိုလံုးလံုးမလုပ္သင့္ပါဘူး။တခ်ိဳ႕ေဆးခန္းေတြ၊သူနာျပဳေတြက ပစ္ရမွာႏွမ်ာၿပီးျပန္သံုးတတ္ၾကတာကိုကြ်န္ေတာ့္မ်က္လံုးနဲ႔တပ္အပ္ျမင္ဖူးပါတယ္ခင္ဗ်ား။ဒါေၾကာင့္ သတိေပးေနရတာပါ။ျဖစ္ႏိုင္ရင္၊တတ္ႏိုင္ရင္ကိုယ့္ေရွ႕မွာအသစ္ေဖာက္သံုးတာမ်ိဳး၊ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ကတစ္ခါသံုးအပ္ကိုဝယ္သြားၿပီးေဖာက္သံုးတာမ်ိဳးနဲ.ထိုးသင့္ပါတယ္။တစ္ခါသံုးအပ္ေတြရဲ႕ တည္ေဆာက္ပံုေၾကာင့္ပိုးသတ္ဖို႔လည္းအင္မတန္ခက္လွပါတယ္။အဲဒါေၾကာင့္တစ္ခါသံုးကိုတစ္ခါမက သံုးမယ္ဆိုရင္ဘယ္ေလာက္ပဲပိုးသတ္ထားတယ္ဆိုဆို HIV/AIDS လိုေရာဂါပိုးမ်ိဳးကူးစက္လာႏိုင္ပါတယ္။
၄။    တစ္ခါသံုးအပ္ေတြမရႏိုင္ဘူးဆိုရင္ေတာ့အထပ္ထပ္ျပန္သံုးလို႔ရတဲ့ေဆးထိုးအပ္နဲ႔ ျပြန္ေတြကို မလႊဲမေရွာင္သာသံုးရေတာ့မွာပါ။အဲလိုဆိုရင္လည္းေသခ်ာပိုးသတ္ထားတဲ့ေဆးထိုးကိရိယာနဲ႔မွသာေဆးထိုးခံသင့္ပါတယ္။

Ref: The Essentials of Contraceptive Technology: A Handbook for Clinic Staff published by John Hopkins Public Health University

၂၀၀၅ မွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အတြင္း Wellness က်န္းမာေရး မဂၢဇင္းမွာ လေပါင္းမ်ားစြာ အခန္းဆက္ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ “သားဆက္ျခားျခင္းဆိုင္ရာ နည္းပညာ အျဖာျဖာ” ထဲက ထိုးေဆးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အပိုင္းကို ျပန္လည္ ေကာက္ႏုတ္တင္ျပလိုက္တာပါ။

႐ွာလကာရည္ျဖင့္ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ စစ္ေဆးသည့္ နည္းလမ္းသစ္...

အိႏၵိယႏိုင္ငံရွိဆရာဝန္မ်ားကရွာလကာရည္ကိုအသံုးျပဳထားေသာသားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈ အေျခအေန႐ွိ၊မ႐ွိစမ္းသပ္ရန္နည္းလမ္းသစ္တစ္ခုကိုရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ၾကသည္။ပုံမွန္အားျဖင့္သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာကိုျဖစ္ပြားေစႏိုင္သည့္ပံုမွန္မဟုတ္ေသာဆဲလ္မ်ားကိုသားအိမ္အတြင္းမွျခစ္ယူ၍ စမ္းသပ္ရျခင္းျဖစ္ရာထုိစစ္ေဆးစမ္းသပ္မႈမွာေငြကုန္ေၾကးက်မ်ားျပားၿပီးအထူးျပဳလုပ္ထားေသာ ကိရိယာမ်ားလည္းလိုအပ္သည္။ထုိ႔ေၾကာင့္အိႏၵိယဆရာဝန္မ်ား၏ယခုေတြ႕႐ွိေသာရွာလကာရည္အသံုးျပဳ နည္းလမ္းသစ္မွာအေထာက္အကူျပဳလာႏုိင္ဖြယ္ ႐ွိသည္။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာသည္အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္အျခားေသာေရာဂါမ်ားထက္အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ပိုမိုေသဆံုးေစႏိုင္ေသာေရာဂါတစ္ခုျဖစ္သည္။အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၌pap smearဟုေခၚေသာေရာဂါစမ္း
သပ္မႈကိုဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုၾကာသံုးစြဲလာခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ထိုစမ္းသပ္မႈျဖင့္ေစာစီးစြာစစ္ေဆးၿပီး ကုသမႈခံယူၾကရသည္။အိႏၵိယတြင္မူတစ္ႏွစ္လွ်င္အမ်ိဳးဦးေရတစ္ေသာင္းခန္႔မွာသားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာေၾကာင့္ အသက္ ဆံုး၇ႈံးေနၾကရသည္။

မိန္းကေလးမ်ား အေလးမထားမိသည့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေစႏိုင္ေသာ အခ်က္မ်ား...

မိန္းကေလးေတြဟာအလွအပေနာက္ကိုလိုက္ရင္းက်န္းမာေရးထိခိုက္ေစႏိုင္တာေတြကိုအေလးမထားမိတာ
မ်ိဳးျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။

(၁) စိတ္ညစ္တိုင္း အစာစားေလ့ရွိျခင္း

ေယာက်ာ္းေလးအမ်ားစုကေပ်ာ္ရႊင္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာအစာပိုစားတတ္ၾကၿပီးမိန္းကေလးေတြကေတာ့ စိတ္ညစ္တဲ့အခါမွာအခ်ိဳနဲ႔ကယ္လိုရီမ်ားတဲ့အစားအစာေတြကိုပိုစားေလ့ရွိပါတယ္။စိတ္ညစ္လို.စားတဲ့ အစားအစာေတြကသင့္ခါးအေနအထားကိုေျပာင္းလဲေစၿပီးသင့္ကိုဝလာေစပါတယ္။စိတ္ညစ္တာကို အစာစားၿပီးေျဖေဖ်ာက္ဖို.ႀကိဳးစားတာထက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာ၊ေယာဂက်င့္တာ၊အေပါင္းအသင္းေတြနဲ႔
ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးေနတာေတြနဲ႔အစားထိုးလုပ္ေဆာင္ ၾကည့္ပါ။

သင့္ရင္သား က်န္းမာေစရန္ စားသင့္သည္မ်ား

ႏွလံုးက်န္းမာေရးအတြက္အိုမီဂါ-၃အဆီစားသင့္တယ္ဆုိတာသိထားၾကေပမယ့္အိုမီဂါ-၉အဆီကို စားသံုးဖုိ႔လိုတယ္ဆိုတာသင္သိခ်င္မွသိပါလိမ့္မယ္။မၾကာေသးမီကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့သုေတသနေတြအရ
အိုမီဂါ-၉ကကင္ဆာဆဲလ္ေတြကိုေသေစႏိုင္ၿပီးရင္သားကင္ဆာေရာဂါတြက္ေသာက္ေနရတဲ့ေဆးေတြရဲ႕ အာနိသင္ကိုပိုမိုထက္ျမတ္ေစပါတယ္။အိုမီဂါ-၉ဆိုတာအိုလိအက္စစ္(OleicAcid)ျဖစ္ၿပီး ဗာဒံေစ့၊ေထာပတ္သီးနဲ႔သံလြင္ဆီေတြမွာပါဝင္ပါတယ္။ေျပာင္းလဲမႈအဆင့္ဆင့္မျပဳလုပ္မီပထမဆံုး ႀကိတ္ယူရရွိလာတဲ့သံလြင္ဆီမွာဖိုက္တိုကမ္မီကယ္ေတြပါဝင္ေသာေၾကာင့္Freeradicalsေတြကို ဟန္႔တားေပးပါတယ္။တစ္ေန႔ကိုအိုမီဂါ- ၉အဆီအနည္းဆံုးစားသင့္တဲ့ပမာဏကေထာပတ္သီးတစ္လံုးရဲ႕ ငါးပံုတစ္ပံု၊ဗာဒံေစ့တစ္ေအာင္စ၊သံလြင္ဆီထမင္းစားဇြန္းတစ္ဇြန္းပါ။အပိုေဆာင္းရႏိုင္ေသာ အက်ိဳးတရားကေတာ့သုေတသီေတြကအိုမီဂါ-၉မွာမျပည့္ဝဆီေတြပါဝင္ေသာေၾကာင့္ဗိုက္မွာရွိတဲ့အဆီေတြ
ေလ်ာ့က်ေစတယ္လုိ႔ဆိုပါတယ္။အင္ဆူလင္ေဆးမတိုးတာကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးၿပီး ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခကိုပါ ေလ်ာ့နည္းေစတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ႏွလံုးေရာဂါ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ပါ

ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါေၾကာင့္အသက္အႏၲရာယ္ျဖစ္ပြားႏိုင္သျဖင့္ေရာဂါမျဖစ္ပြားေစရန္အတြက္ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈမ်ားျပဳလုပ္ထားသင့္ေၾကာင္းသိရသည္။ကမာၻ.က်န္းမာေရးအစီအရင္ခံစာ၂၀၀၂အရ ကမာၻေပၚတြင္စုစုေပါင္းေသဆံုးသူ၅၇သန္းအနက္ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါျဖင့္ေသဆံုးသူသည္၁၇သန္းခန္႔ ရွိေၾကာင္း၊၁၉၀၀ျပည့္ႏွစ္မွ၁၉၃၀ျပည့္ႏွစ္အထိအႏွစ္သံုးဆယ္ကာလအတြင္းႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါျဖင့္ နာမက်န္းျဖစ္ျခင္းမွာ ၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ျမင့္တက္လာႏိုင္ေၾကာင္းသိရသည္။

ႏွလံုးေရာဂါ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္

ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါသည္ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူမ်ား၊ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိသူမ်ား၊ အဝလြန္သူမ်ား၊ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ား၊ေသြးတြင္းအဆီဓာတ္မ်ားသူမ်ားတြင္ျဖစ္ပြားႏိုင္ေၾကာင္း သိရသည္။

သင္က ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျချမင့္မားသူလား

၁။ ေသြးတိုးေရာဂါရွိျခင္း 

သင့္မွာေသြးတုိးရွိတာကႏွလံုးကိုထိခိုက္မႈျဖစ္ေစၿပီးသြးေၾကာေတြကိုပ်က္စီးကာသြးေၾကာပိတ္ဆို႔မႈေတြျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
 
၂။ အမ်ဳိးသားျဖစ္ျခင္း  

အမ်ဳိးသားေတြကအမ်ဳိးသမီးေတြထက္ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ပြားႏုိင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ေသြးဆံုးၿပီးအမ်ဳိးသမီးေတြကေတာ့အမ်ဳိးသားေတြထက္ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ပြားႏုိင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။


၃။ မ်ဳိး႐ိုးရွိျခင္း
 

မိဘမ်ဳိး႐ိုးမွာႏွလံုးနဲ႔ေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါတစ္ခုခုရွိသူေတြဟာတျခားသူေတြထက္ႏွလံုးနဲ႔ေသြးေၾကာဆုိင္ရာ
ေရာဂါေတြျဖစ္ပြားႏုိင္ေျခပိုမိုမ်ားပါတယ္။

ေလျဖတ္ျခင္းကို ကာကြယ္နိုင္မယ့္ ေရေႏြးၾကမ္း

ေရေႏြးၾကမ္းကိုကြ်နု္ပ္တို႔ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားငယ္စဥ္တည္းကေသာက္ခဲ့ၾကသည္။ေနရာတိုင္း အိမ္တိုင္းမွာ ေရေႏြးၾကမ္း၀ိုင္း ရိွခဲ့သည္။ဧည့္သည္လာလွ်င္ေရေႏြးၾကမ္းအရင္ခ်ေပးသည္။

ေရေႏြးၾကမ္းကို ျမန္မာတို႔ ဘာေၾကာင့္ ေသာက္ခဲ့ရသနည္း

Liver Blood Test အသဲအတြက္ ေသြးစစ္ျခင္း

ကၽြန္ေတာ့္ အသက္က ၃၁ ျပည့္ျပီးသြားပါျပီ။ ကၽြန္ေတာ္မွာ အသည္းေရာင္ B ပိုးရွိပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ေလာက္က ေဆးစစ္ေတာ့ ေတြ႔တာပါခင္ဗ်ာ။ ကုသမႈေတာ့ မလုပ္ခဲ့ပါဘူး။ မႏွစ္ကမွ ဆရာၾကီး (႕႕႕႕႕) ကို စျပီး ျပခဲ႔ပါတယ္။ 14 Dec 2011 မွာ ေသြးစစ္တဲ႔ အေျဖေတြက

1. HBV - DNA Test - 71
2. ALT - 70 (high)
3. AST - 32 (normal) ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ ကုသမႈမွာ LIVE UP, ZINCOVIT, LIVER (MILK THISTLE), RACIPER 20 (၄) မ်ိဳး ေသာက္ဖို႔ ညႊန္ၾကားျပီး ၁ ႏွစ္ ျပည့္ရင္ ျပန္လာျပဖို႔ ေျပာပါတယ္။ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ ၁ လ ျပည့္ေအာင္ မေသာက္ျဖစ္ခဲ႔ပါဘူး။ 25 Dec 2012 မွာ ေနာက္ထပ္တစ္ေခါက္ ထပ္ျပျပီး ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ေသြးစစ္ပါတယ္။ အေျဖေတြက HBV DNA Test - Not detected, ALT 87 (high), AST 26 (normal) ျဖစ္ပါတယ္။

Bad breath ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းရင္

လူေတြထဲက ၂၅% ဟာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းၾကပါ။ Bad breath ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းတာကို ေဆးစာနဲ႔ Halitosis ေခၚတယ္။ သြား-ခံတြင္းေရာဂါနဲ႔ တျခား က်န္းမာေရး အေျခအေနေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ အစားအေသာက္ ေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေစတယ္။ ၈၅-ဝဝ% ဟာ ခံတြင္းနဲ႔ ဆိုင္တယ္။ အသား-ငါးစားတာ၊ အရက္ေသာက္တာ၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္တာ၊ ေဆးငံုတာေတြေၾကာင့္လဲ အနံ႔ မေကာင္းေစဘူး။ လူဝလို႔လဲ ျဖစ္တတ္တယ္။                                                              
• အစားအစာေတြကို ပါးစပ္ကေန စားေသာက္လိုက္ျပီးရင္ ေက်ခ်က္ျပီးေနာက္ ေသြးထဲေရာက္မယ္။ ေနာက္မွာ အဆုပ္ကို ေရာက္ရာကေန အသက္ရွဴထုတ္ေတာ့ ဆိုင္ရာ အနံ႔ထြက္ေစတယ္။ ပါးစပ္ထဲမွာ အစားအစာေတြ ကပ္သတ္ က်န္ေနရင္ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြ ေပါက္ဖြါးေစမယ္။ သူတို႔ထဲမွာ အနံ႔ ဆိုးေစတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ Bacteria ကေန toxins အဆိပ္လို ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ ေဆးမကုရင္ သြားဖံုးေရာ ေမးရိုးပါ ေရာဂါ ရေစႏိုင္တယ္။
• ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ၾကက္သြန္နီေတြ စားရင္ Brushing and flossing ပါးစပ္ေဆး၊ သြားတိုက္တာေတာင္မွ ခဏတာ အနံ႔ ဖံုးေပးတာ ေလာက္သာ တတ္ႏိုင္တယ္။
• သြားတု တပ္တာ ေနရာမက်ရင္၊ (ရိစ္) မိႈေရာဂါရရင္၊ သြားပိုးစားရင္လဲ အနံ႔မေကာင္းတာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• Dry mouth (Xerostomia) ပါးစပ္ေျခာက္ေနတာျဖစ္လို႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ တံေတြးဟာ ပါးစပ္ကို သန္႔ရွင္းေပးတယ္။ အက္စစ္ဓါတ္ကို ေျဖေပးတယ္။ ေသသြားတဲ့ (ဆဲလ္) ေတြကိုလဲ ရွင္းေပးတယ္။ တံေတြးနည္း-ေျခာက္ေနရင္ အဲလို ေကာင္းက်ိဳးေတြ မျဖစ္ေစေတာ့ဘဲ ပုပ္နံ႔ထြက္လာေစတယ္။ ပါးစပ္ေျခာက္ေနတာက ေဆး၀ါးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Salivary gland တံေတြး ထြက္အိတ္ေတြ ေရာဂါရေနလို႔လဲ ျဖစ္ေစတယ္။
• ႏူမိုးနီးယား၊ ေလျပြန္ေရာင္၊ နာတာရွည္ (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါ၊ တာရွည္ႏွာရည္ယိုတာ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ အက္စစ္ရည္ အထက္ ဆန္ေရာဂါ၊ အသဲေရာဂါ နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါေတြ ေၾကာင့္လဲ အာေခါင္ေျခာက္ ေနႏိုင္တယ္။

(၁) လွ်ာ
Don't let your tongue become a dirty carpet! လွ်ာကို ညစ္ေထးေနတဲ့ ေကာ္ေဇာလို မျဖစ္ပါေစနဲ႔လို႔ တင္စား ေျပာၾကတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းတာကို လွ်ာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ ၈ဝ-၉ဝ% ရွိတယ္။ လွ်ာမွာေနတဲ့ (ဗက္တီးရီးယား) ကေန Malodorous compounds နဲ႔ Fatty acids ေတြ ျဖစ္လာေစတယ္။ လူတိုင္းမွာရွိေနတဲ့ အဲလို ပိုးေတြက လွ်ာရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းမွာေနၾကလို႔ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္တာ မထိေရာက္ေစဘူး။ ႏွာရည္ယိုေနတာ၊ အာေခါင္ ေျခာက္ေနတာေတြေၾကာင့္ ပိုဆိုးေစတယ္။ Anaerobic bacteria အမ်ိဳးအစားပိုးေတြက ပိုဆိုးေစတယ္။ ၾကာေတာ့ Putrescent smell of indole, Skatole, Polyamines အနံ႔ေတြ ဒါမွမဟုတ္ Rotten egg ဥပုပ္တဲ့အနံ႔မ်ိဳး ထြက္မယ္။ Volatile sulfur compounds (VSCs) အနံ႔မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ Hydrogen sulfide, Methyl mercaptan, Allyl methyl sulfide နဲ႔ Dimethyl sulfide ေတြကို ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုေၾကာင့္ျဖစ္သူေတြက Mints, Mouth sprays, Mouthwash ေတြ သံုးႏိုင္တယ္။ ဒါေတြကလဲ အနံ႔ဆိုကို ဖံုးေပးတာသာျဖစ္တယ္။ လွ်ာကို သန္႔ရွင္းေရးက ပိုအေရးၾကီးတယ္။

(၂) Mouth
ပါးစပ္၊ ပါးစပ္ထဲမွာ ဗက္တီးရီးယား အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၆ဝဝ ေက်ာ္ရွိတယ္။ အဒီထဲက တခ်ိဳ႕ေတြက အနံ႔ဆိုး ထြက္ေစေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ သူတို႔ကေန Proteins (ပရိုတင္း) ေတြကို ေခ်ဖ်က္ျပီး Amino acids (အမိုင္ႏိုအက္စစ္) ေတြ ထြက္လာမယ္။ ဆက္ျပီး Hydrogen sulfide နဲ႔ Methyl mercaptan ေတြ ျဖစ္တဲ့ အနံ႔ဆိုး ဓါတ္ေငြ႔ေတြ ျဖစ္ေစမယ္။ Bad mouth ဆုိတာ အာဖရိက ကလာတဲ့ က်ိန္စာသေဘာ ျဖစ္ျပီး ဒီေခတ္မွာ သူမ်ားအျပစ္တင္တာကို ေျပာတာျဖစ္တယ္။ ဗမာေတြကေတာ့ ခံတြင္းနံ႔ ေကာင္းခ်င္ရင္ မုသား မေျပာပါနဲ႔တဲ့။

(၃) Gum disease
 သြားဖံုးေရာဂါေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို အားလံုးကေတာ့ လက္မခံပါ။

(၄) Nose
 ႏွာေခါင္း၊ ဒုတိယလိုက္တယ္။ Sinus infections (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါ ထိပ္ခပ္နာ နဲ႔ Foreign bodies ျပင္ပ-ပစၥည္း ဝင္ေနတာေတြကေန ျဖစ္ေစမယ္။

(၅) Tonsils 
အာသီးေရာဂါကေန (ဆဲလ္) ပ်က္စီး-ေသဆံုးတာေတြေၾကာင့္ အနံ႔ဆိုး ထြက္ႏိုင္တယ္။ ၃-၅% မွာျဖစ္တယ္။

 (၆) Esophagus
အစာျမိဳျပြန္မွာ Hiatal Hernia နဲ႔ GERD ေရာဂါရေနရင္ျဖစ္မယ္။ Zenker's diverticulum ေရာဂါ ကေနလဲ ျဖစ္တယ္။

(၇) Stomach 
အစာအိမ္ေၾကာင့္ သိပ္မျဖစ္ေစတတ္ပါ။ ေလခ်င္တက္တာေတာ့ ျဖစ္မယ္။

(၈) Systemic diseases 
တျခားေရာဂါေတြကေတာ့ Fetor hepaticus ေရာဂါ၊ အသက္ရွူလမ္း ေအာက္ပိုင္း ေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြ၊ ကင္ဆာ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ နဲ႔ Metabolic dysfunction ေရာဂါ၊ လွ်ာ-ကင္ဆာ၊ လည္ေခ်ာင္း-ကင္ဆာ နဲ႔ အစာျမိဳျပြန္-ကင္ဆာေတြ ျဖစ္တယ္။

Management ဘယ္လိုကုသမလဲ
• Good oral hygiene ခံတြင္း သန္႔ရွင္းပါ။ Fluoride toothpaste (ဖလိုရိုက္) ပါတဲ့ သြားတိုက္ေဆးနဲ႔ တေန႔ ၂ ၾကိမ္ သြားတိုက္ပါ။ အစာစားျပီးရင္လဲ သြားတိုက္ပါ။ သြားပြတ္တံကို ၂-၃ လ တခါ အသစ္လဲပါ။
• Floss ဒါမွမဟုတ္ Interdental cleaner သြားၾကားသန္႔ရွင္းနည္း တေန႔တခါ လုပ္ပါ။
• သြားအတုကို ညအခ်ိန္ ျဖဳတ္ထားျပီး သန္႔ရွင္းေပးပါ။
• သြားဆရာဝန္နဲ႔ ပံုမွန္ (တႏွစ္ ႏွစ္ခါ) စစ္ေဆးကုသပါ။
• ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။
• Chewing gum ငံုပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ သၾကား မပါတာကို ငံုပါ။ Sucking on candy စုပ္ရတဲ့ အစားအစာမ်ိဳးကေန သြားရည္ ပိုထြက္ေစတယ္။ သၾကားမပါရင္ ပိုေကာင္းတယ္။
• ေၾကာ္ညာျပီး ေရာင္းေနတဲ့ Mouthwashes ပါးစပ္ေဆး ေဆးရည္ေတြကို သတိျပဳသံုးပါ။ ခဏေလာက္သာ အနံ႔ဆိုးကို ဖံုးေပးမယ္။ Astring-O-Sol, Colgate, Dentyl pH, Listerine, Oral-B, Sarakan, Scope နဲ႔ Tantum verde ေတြျဖစ္တယ္။ Oral-B ကို ၂၀၀၉ ကတည္းက ေရာင္းခြင့္ပိတ္လိုက္ျပီ။
• Antiseptic mouth-rinse ေတြက ပိုးေတြေသေစမယ္။ 3G Mouthwash, All-Fresh, Alna Biotech, Am Pm Mouthwash, Ampm Mouthwash, Angelica Mouthwash, Antiplaque Mouthwash, Antiseptic & Antiplaque Mouthwash, Chlorex Mouthwash, Chlorhexadine Gluconate Mouth Wash, Chlorhexidine Mouthwash, C-Nate--Chlorhexidine Gluconate, Dysinc Mouthwash, FRESHO Mouthwash, Gumdent Mouthwash, Herbal Mouthwash, Listerine Liquid Mouthwash, Mouthwash (AMPM), Nirmal Mouth Wash, Oral care Flavours and Fragrances, Oraline Mouthwash (Chlorhexidine Mouthwash) နဲ႔ Speedent Mouth Wash ေတြ ျဖစ္တယ္။
• လွ်ာကို ညင္ညင္သာသာ တေန႔ ၂ ခါ သန္႔ရွင္းပါ။ လွ်ာေပၚက Bacterial biofilm ဗက္တီးရီးယား၊ Debris အစာ အၾကြင္းအက်ံေတြ နဲ႔ Mucus အက်ိအခြ်ဲေတြကို Tooth brush, Tongue cleaner, Tongue brush/scraper စတဲ့ လွ်ာေဆးကရိယာ သံုးပါ။ ဇြန္းနဲ႔လဲ လုပ္လို႔ ရပါတယ္။ လွ်ာကို မခိုက္မိပါေစနဲ႔။ လွ်ာေနာက္နားမွာ V-shaped ပံုရွိေနတဲ့ Taste buds အရသာခံ အသီး-အဖုေလးေတြကို မထိခိုက္ေစပါနဲ႔။
• Gargling တခုခုစားျပီးတိုင္း ပါးစပ္ ပလုပ္က်င္းပါ။ Streptococcus salivarius K12 ေဆးလဲသံုးႏိုင္တယ္။ Antibacterial mouthrinses က အက်ိဳးရွိေစတယ္။ ဗက္တီးရီးယားေတြကိုႏိုင္တဲ့ Cetylpyridinium chloride, Chlorhexidine, Zinc gluconate, Essential oils, နဲ႔ Chlorine dioxide ေတြကို သံုးတယ္။ တခ်ိဳ႕က Odor eliminators အနံ႔ကိုႏိုင္တဲ့ Oxidizers ေတြကိုလဲ သံုးတယ္။
• အိမ္သံုး-ေဆးနည္းေတြ = Areca nut ကြမ္းသီး-အစို၊ Betel leaf ကြမ္းရြက္ နဲ႔ Betel leaf ကြမ္းသီး-အေျခာက္ေတြကို ဝါးခိုင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕က ဒီလိုလုပ္တာ Squamous cell carcinoma ကင္ဆာ ျဖစ္ေစမလား စိုးရိမ္တယ္။ Lemon သံပုရာ-ေရွာက္သီး၊ Clove ေလးညွင္း၊ Cardamon seeds ဖါလာေစ့၊ Aniseed စမုန္စပါး၊ Apple ပန္းသီး၊ Zinc သြပ္ဓါတ္ပါတဲ့ အစားအစာေတြ၊ Green tea ေရေႏြးၾကမ္း၊ Baking soda (ဆိုဒါ)၊ Hydrogen peroxide ဟိုက္ဒရိုဂ်င္-ပါေအာက္ဆိုက္ ေတြကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
• သြား-ခံတြင္း ေကာင္းေနေပမဲ့ အနံ႔မေကာင္းေသးရင္ တျခား က်န္းမာေရး စစ္ေဆးရမယ္။

နာတာရွည္ ပါးစပ္နဲ႔ မေကာင္းသူေတြကို ကုရတာ ခက္တယ္။ တာရွည္ျဖစ္ေနရင္ Periodontal disease သြားဖံုးေရာဂါကို ဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ Plaque on teeth သြားအေပၚဖံုအလႊာ ျဖစ္လာရင္ အဲလိုေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္။

Mouthwashes သံုးျပီး Chronic halitosis နာတာရွည္ ခံတြင္းနံ႔ ဆိုးေနတာကို ေကာင္းေစတယ္လို႔ သုေတသနက သက္ေသ မျပႏိုင္ပါ။ ကိုယ့္ခံတြင္းနံ႔ကို သိပ္ေကာင္းေစခ်င္လို႔ ေဆးလာကုသူေတြထဲက ကဲသူေတြကို Halitophobia ဆိုတာ Delusion halitosis လို႔ ေခၚတယ္။ အလိုလို ၾကာညိဳနံ႔ သင္းခ်င္ေနသူကို ေျပာတာပါ။
                                       ေဒါက္တာတင္ေဆြ

ျမန္မာ ခႏၶာကိုယ္ျ​ဖင့္ ရင္းႏွီးလု​ပ္ကိုင္ရသူ​မ်ားအတြက္ ေဆးခန္း

သီတာဝင္းဟာ ရန္ကုန္ျမိဳ႕လမ္းမေပၚမွာ သူ႔ခႏၶာကိုယ္ကို ေရာင္းစားရာကေန (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ကူးစက္ခံလာရတဲ့အခါ သူမ အားကိုးႏိုင္တာက ယိုယြင္း က်ဆင္းေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရ့ဲ က်န္းမာေရးဌာန မဟုတ္ဘဲ သူမလို ဘဝတူေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ ရင္းႏွီးျပီး လုပ္ကိုင္ေနသူေတြအတြက္ သက္သက္ ေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့ (ေတာ့ပ္-ပေရာဂ်က္) ကေန သူမကို ေဆးလဲ ကုေပးတယ္၊ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ေရာဂါနဲ႔ ဒီလို အသက္ေမြးလုပ္ငန္းအေပၚမွာ အထင္အျမင္ မွားတာေတြနဲ႔ ကင္းရာေနရာကိုလဲ ေပးတယ္။ ကုန္ကုန္ေျပာရရင္ အလုပ္အကိုင္လဲ ရွာေပးေသးတယ္။ “က်မအခုဆို ကိုယ့္အသိုင္းအဝိုင္းကို ကူညီႏိုင္တဲ့ က်န္းမာေရး-လုပ္သား တေယာက္ ျဖစ္ေနျပီ။ က်မမွာ ေရာဂါပိုး ရွိတယ္ ဆိုတာကိုေတာင္ ေမ့ထားႏိုင္ျပီေလ။ က်မဒီလို အလုပ္မ်ိဳးေတြ လုပ္ခြင့္ရတာ ဂုဏ္ယူပါတယ္။ က်မတသက္လံုး သူတို႔အတြက္ လုပ္သြားမွာပါ” လို႔ အသက္ ၃၃ ႏွစ္အရြယ္ကေန (ေအ-အက္ဖ္-ပီ) ကို ေျပာလိုက္ပါတယ္။ (ေတာ့ပ္) နဲ႔ အလားတူ (ပေရာဂ်က္) ေတြဟာ စစ္တပ္ကေန ၾကီးစိုးထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အလြန္လိုအပ္လွပါတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ က်န္းမာေရးအတြက္ ေငြကနည္းလြန္းတယ္။ လူေတြက ဟိုဟိုဒီဒီ သြားလာ လႈတ္ရွားေနၾကရတယ္။ ပညာေရးကလဲ နိမ့္က်တယ္။ အာရွမွာ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ကပ္ေရာဂါ အဆိုးဆံုးႏိုင္ငံလဲ ျဖစ္လို႔ပါဘဲ။ “က်မမွာ ေရာဂါရွိေနတာ စသိေတာ့ ကိုယ္ဝန္ၾကီးနဲ႔ပါ။ က်မကို ကေလးစိတ္ခ်ရေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရလဲဆိုတာ သူတို႔က ေျပာျပၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ က်မကေလးမွာ ေရာဂါကင္းတာ က်မသိမ္စိတ္ခ်မ္းသာတယ္” လို႔ သီတာဝင္းက ဆိုပါတယ္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လိင္လုပ္ငန္းနဲ႔ အသက္ေမြးေနရသူေပါင္း ၆ ေသာင္းထဲက လူ ၅ ေယာက္မယ္ ၁ ေယာက္မွာ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ရွိေနၾကတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လထုတ္ ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာ တခု အရ တရားဥပေဒဆိုင္ရာ အကန္႔အသတ္ေတြနဲ႔ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ဒီ တရားမဝင္ျဖစ္ေနတဲ့ အသက္ေမြး လုပ္ငန္းဆီ ေရာက္ဘို႔ ခက္ခဲလွပါတယ္။ စစ္တမ္းအရ ရဲေတြဟာ ဖမ္းဆီးဘို႔ (ကြန္ဒြမ္) ကို သက္ေသအျဖစ္ တင္ျပေနတာရွိတယ္လို႔ ေထာက္ျပထားတာ ေတြ႔ရတယ္။ (ေတာ့ပ္) ကိုတည္ေထာင္သူ ဒါရိုက္တာ (ဟဘစ္-ရာခ္မန္) ေျပာတာက “စီမံခ်က္ရဲ႕ ေသာ့ခ်က္တခုကေတာ့ အယူအဆလဲြ ေတြကေန ကင္းေဝးတဲ့ေနရာနဲ႔ ျပႆနာေတြကို ဘဝတူေတြၾကား မွ်ေဝႏိုင္ေရး ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။ “သန္႔ရွင္းေရး လာလုပ္သူေတြဆိုတာလဲ လိင္လုပ္ငန္းကသူဘဲ။ အကူအညီေပးတဲ့ (ေကာင္ဆယ္လာ) ေတြဆိုတာလဲ သူတို႔ဘဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီအသိုင္းအဝိုင္းကေနဘဲ လူသစ္ေမြးဘို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အယူအဆ လြဲေတြ၊ ခြဲျခားမႈေတြ မရွိေစခ်င္လို႔ပါ။” (ရာမန္) ေျပာတာက “အမ်ိဳးသမီးေတြ အမ်ားစုဟာ အႏၲရာယ္ကို ဘာမွမသိဘဲ လိင္နဲ႔အသက္ေမြးတဲ့ လုပ္ငန္းထဲ ဝင္လာခဲ့ၾကတယ္။” “ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေယဘုယ် ေျပာရရင္ ေက်ာင္းေတြမွာ လိင္ပညာေပးဆိုတာ မရွိပါ။” ဒီ (ပေရာဂ်က္) ကေန လိင္နဲ႔ အသက္ေမြးေနဆဲသူေတြထဲကေန လူသစ္စုရတယ္။ သူမ်ားေတြကို (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) အေၾကာင္း ပညာေပးဘို႔နဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ျဖန္႔ရာမွာ သူတို႔သိတဲ့၊ ယံုရတဲ့သူဆီကေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ “ကြ်န္ေတာ္တို႔က ေရာဂါပိုး ရွိေနတာ သိေပမဲ့ ခင္ဗ်ားတို႔ ဒီလို လိင္ေရာင္းစားတာ မလုပ္ပါနဲ႔လို႔ ဘယ္သူ႔ကိုမွ ေျပာႏိုင္စြမ္း မရွိပါ။ လုပ္ႏိုင္တာတခုကေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို က်န္းမာေအာင္ေနဘို႔နဲ႔ ေဖါက္သည္ေတြကို (ကြန္ဒြမ္) သံုးျပီး ကာကြယ္ ေစဘို႔သာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ (ရာမန္) ကေျပာတယ္။ သူကဘဲ ဆက္ေျပာတာက “(ေတာ့ပ္) ရ့ဲ အခ်ိန္ပိုင္း ပညာေပးသူ (ပီးယား-အက္က်ဴေကတာ) ေတြကိုေတာ့ လိင္-လုပ္ငန္းမွာ ဆက္လုပ္ခ်င္ရင္ လုပ္ဘို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။ အခ်ိန္ျပည့္သမားေတြၾကေတာ့ လံုးဝ ဒီအလုပ္ ဆက္မလုပ္ဘို႔ ညႊန္ၾကားထားပါတယ္။” ျမင့္ျမင့္ဟာ အိမ္ေထာင္ပ်က္ျပီး လိင္လုပ္ငန္း စီးပြါးေရးထဲေရာက္ျပီး၊ မၾကာခင္ေလးမွာဘဲ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ကူးစက္တာ ခံရခဲ့တယ္။ သူမရ့ဲ ေဖါင္သည္ေတြဟာ ပဲနဲ႔ငါး စီးပြါးေရးသမားေတြ ျဖစ္ျပီး ကာကြယ္တာ မသံုးခ်င္သူေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာျပတယ္။ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးခ်င္တဲ့ ေဖါက္သည္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ရင္ က်မ အၾကမ္းဖက္တာ ခံရတယ္။ ဒါက ျပႆနာ အၾကီးစားဘဲ။ က်မ ထင္တာေတာ့ ေဖါက္သည္ေတြဟာ (ကြန္ဒြမ္) အေၾကာင္း မသိၾကဘူး။ သူတို႔က ပလပ္စတစ္-အမိႈက္လို သေဘာထား ၾကတယ္။ ဒီလို ေျပာျပသူကေတာ့ (ေတာ့ပ္) ရ့ဲ ပညာေပးသူ (ပီးယား-အက္က်ဴေကတာ) နဲ႔ လိင္လုပ္ငန္းကိုလဲ ဆက္ လုပ္ေနသူလဲ ျဖစ္တယ္။ ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာအရ ျမန္မာျပည္မွာ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) အဓိကကူးစက္ေနတာက အႏၲရာယ္ အမ်ားဆံုး အုပ္စုျဖစ္တဲ့ လိင္ေရာင္းစားသူေတြနဲ႔ ေဖါက္သည္ေတြ ျဖစ္ၾကသလို ေယာက္်ား လိင္တူ ဆက္ဆံသူေတြလဲ ျဖစ္တယ္။ မူးယစ္ေဆး ထိုးသူေတြမွာ ၃၆% နဲ႔ အမ်ားဆံုးျဖစ္ျပီး၊ သူတို႔ကဘဲ ပိုက္ဆံေပးတဲ့ လိင္လုပ္ငန္းထဲ ဝင္ေသးတာမို႔ လိင္လုပ္ငန္းကေန ကပ္ေရာဂါလို ျဖစ္ေအာင္ ေလာင္စာထိုးေပးသလို ျဖစ္ေစတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြက ေပယ်ာလကန္ျပဳထားတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္မွာ က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ဟာ ဘတ္ဂ်က္ရ့ဲ ဝ႕၉% သာ သံုးခဲ့တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံျခား အလွဴရွင္ေတြဟာ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ကုသေရးကိုသာ လုပ္ၾကဘို႔ တြန္းပို႔ေစေတာ့တယ္။ ၂ဝ၁ဝ အျငင္းပြါးဘြယ္ ေရြးေကာက္ပြဲကေန တက္လာတဲ့ အစိုးရသစ္ကေန ႏိုင္ငံျခား အလွဴရွင္ေတြကေန ပိုမို ရင္းႏွီး ျမဳတ္ႏွံဘို႔ ေမွ်ာ္လင္ခ်က္ေပးေနေပမဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကေတာ့ စစ္တပ္ဖြဲ႔စည္းပံုအတြက္ ဒီႏွစ္မွာ ၂ဝ% သံုးပါလိမ့္မယ္။ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ ကုလသမဂၢ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူေပါင္း ၂၄ဝဝဝဝ မွာ ေရာဂါပိုး ရွိေနတယ္။ တိုးတက္မႈ ရွိလာတာ ျဖစ္ေပမဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပြါးႏွဳန္းကေတာ့ အာရွမွာ ထိုင္းနဲ႔ ပါပူအာ-နယူးဂီနိ ျပီးရင္ တတိယအမ်ားဆံုး ျဖစ္ေနတာမို႔ စိုးရိမ္စရာ ေကာင္းလွပါတယ္။ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ကပ္ေရာဂါဟာ ျမန္မာျပည္မယ္ ေသာ့ခ်က္က်တဲ့ လူဦးေရေတြမွာ အက်ပိုင္းကို ဦးတည္ေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမင့္မားေနဆဲသာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိတဲ့ (ယူအက္စ္ေအအိုင္ဒီ) က စိုးႏိုင္က ေျပာပါတယ္။ သူေျပာတာက ႏိုင္ငံေတာ္က ထားေပးတဲ့ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) ကုသေရးဌာနေတြဟာ ျမိဳ႕ၾကီးေတြမွာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေျခအေနက အေကာင္းၾကီး မဟုတ္ပါ။ လူေတြက အရည္အေသြးနဲ႔ သူမ်ားေတြကို မသိေစခ်င္တာေတြေၾကာင့္ သိပ္မသြားခ်င္ၾကဘူး။ (ေတာ့ပ္) ေဆးခန္းေတြကေန စမ္းသပ္တာေတြေရာ၊ ရွင္းျပတာေတြေရာ ကုသတာပါ အားလံုးလုပ္ေပးေနပါတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က စစ္ေဆးမႈနဲ႔ ကုသမႈေတြကို စုစုေပါင္း လိင္ကုန္ကူးလုပ္ငန္းက အမ်ိဳးသမီး ၁၁၇၇ဝ ေယက္နဲ႔ အမ်ိဳးသား ၁ဝ၇၂၇ ဦးကို ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါဟာ (အိတ္ခ်္-အိုင္-ဗြီ) စမ္းသပ္မႈ ၄ဝ% နဲ႔ ၈၂% အသီးသီး ျဖစ္ၾကတယ္။ ဒီစီမံခ်က္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၇ ႏွစ္က ႏိုင္ငံတကာ လူဦးေရးဆိုင္ရာအဖြဲ႔ၾကီး (ပီ-အက္စ္-အိုင္) ကေန ထူေထာင္တာပါ။ အခု ဝန္ထမ္းေပါင္း ၃၅ဝ ရွိတယ္။ ဒီထဲက ၉၅% ဟာ လိင္လုပ္ငန္းလုပ္သူ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ လိင္တူေယာက္်ားေတြ ျဖစ္တယ္။ ျမိဳ႕ေပါင္း ၁၉ ျမိဳ႕မွာရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ၂ဝဝ၇ ခန္႔မွန္းခ်က္ အရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သံုးပံုတပံုဟာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ ေအာက္မွာ က်ေနတယ္။ ေငြလိုအပ္ခ်က္ေၾကာင့္ လူေတြကို လိင္အသက္ေမြးမႈထဲ ဆက္ျပီး တြန္းပို႔ေနတယ္။ သီတာဝင္းဟာ လိင္ကို စျပီး ေရာင္းခဲ့ရတံုးက တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသူသာ ရွိေသးတယ္။ အိမ္ေထာင့္ တာဝန္နဲ႔ ကေလး ျပဳစုရမဲ့ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးေတြေၾကာင့္ ခုထိ ဒီအလုပ္ဘဲ ဆက္ေနရပါသတဲ့။ “က်မဘြဲ႔ရခဲ့တာ လိင္လုပ္ငန္းကေန ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအလုပ္နဲ႔ဘဲ က်မမိသားစုကို ေကာင္းေကာင္း ေထာက္ပံ့ႏိုင္ခဲ့တယ္” လို႔ ဓါတုေဗဒနဲ႔ ဘြဲ႔ရခဲ့သူက ေျပာပါတယ္။ သူမကဘဲ မိသားစု ၇ ေယာက္ လံုေလာက္တယ္လို႔ ဆက္ေျပာေသးပါတယ္။
                                     ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

အဆုတ္ေရာဂါရွိသူမ်ား စိတ္ခံစားမူ ေကာင္းေစရန္

သင့္မွာနာတာရွည္အဆုတ္ေရာဂါရွိတဲ့အခါ ေနေကာင္းတဲ့ ေန႕ရက္ေတြရွိသလို ေနထုိင္မေကာင္းတဲ့ ေန႔ရက္ေတြလည္း ရွိမွာပါပဲ။ နာတာရွည္အဆုတ္ေရာဂါရွိသူေတြအေနနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ပိုင္းဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးကို ဂရုစုိက္သလုိပဲ စိတ္ခံစားမူဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးကိုလည္း ဂရုစုိက္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။

ထိန္းခ်ဳပ္ကာ ေနထုိင္ပါ
နာတာရွည္အဆုတ္ေရာဂါရွိရင္စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မူအေပၚသက္ေရာက္မူရွိေနပါတယ္။ဒီေရာဂါေၾကာင့္ ေဒါသထြက္တာ။ အလုိမက်တာနဲ႔စိတ္ဓာတ္က်တာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ေအာက္ပါအခ်က္ေတြကသင့္ခံစားခ်က္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မယ့္နည္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

- ေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ရာ အရာေတြကို လုပ္ေဆာင္ပါ။ သင့္ရဲ႕ တစ္ေန႕တာကို အစီးအစဥ္ေရးဆြဲေနစဥ္မွာ သင့္စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မူရေစမယ့္ လုပ္ေဆာင္မူတခ်ိဳ႕ပါ၀င္ပါေစ။

- သူငယ္ခ်င္းနဲ႔ မိသားစုနဲ႔ အတူေနထုိင္ပါ။ အေပါင္းအသင္းေတြနဲ႔ စုရုံးျပီး ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ေနထုိင္တာက အထီးက်န္ေနထုိင္တာထက္စိတ္ခံစားမူကိုေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။သင္ခင္မင္ရသူေတြကိုသင့္ခံစားခ်က္အေၾကာင္း ဖြင့္ဟ ေျပာဆုိပါ။

- အဆုတ္ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဗဟုသုတေတြကို တတ္နုိင္သမွ်ေလ့လာပါ။ သင့္အေနနဲ႔ အဆုတ္ေရာဂါအေၾကာင္းေကာင္းေကာင္းသိေလေလ၊ေရာဂါကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္း ပုိရွိေလေလ ျဖစ္ေနမွာပါ။ သင့္ေရာဂါအေၾကာင္း သိနားလည္တဲ့ မိသားစု၀င္တစ္ဦးကို ဆရာ၀န္ထံ သြားတုိင္း ေခၚသြားပါ။

- ေဆးကုသမူမွာ တက္တက္ၾကြၾကြပါ၀င္ပါ။ ဆုိလုိတာက သင္သိလုိတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို ဆရာ၀န္ကို ေမးပါ။ မသက္သာရင္ ကုသမူ အသစ္ကို ေျပာင္းလုိ႔ရမလား ဆုိတာကို ထည့္သြင္းေမးျမန္းပါ။

အိမ္ေထာင္ဖက္ႏွင့္ ခ်စ္ခင္စြာ ေနပါ
သင့္အေနနဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို သံုးေနရရင္ေတာင္မွ နာတာရွည္ အဆုတ္ေရာဂါရွိတာနဲ႔ အိမ္ေထာင္ဖက္နဲ႔ ကာမဆက္ဆံမူမျပဳရေတာ့ဘူးဆုိတာ မဟုတ္ပါဘူး။

- သင္တုိ႔ရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ ထိစပ္မူကတစ္ဆင့္ သင့္ရဲ႕ စိတ္က်န္းမာေရး ပုိေကာင္းလာပါလိမ့္မယ္။

- ကာမစပ္ယွက္မူဟာ စိတ္ခံစားမူကို ပိုေကာင္းေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပင္ပန္းေစမယ့္ နည္းလမ္းမ်ိဳးကို ေရွာင္ပါ။

- ကာမစပ္ယွက္မူကို သေဘာမက်ရင္လည္း အဆင္ေျပပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ဖက္ကို ေပြ႔ဖက္တာ၊ ခ်စ္ခင္ေၾကာင္းေျပာတာ၊ေစာင့္ေရွာက္တာစတဲ့နည္းေတြကလည္းသင့္စိတ္ကိုၾကည္နူးသာယာမူ ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။

သတိျပဳရန္
နာတာရွည္အဆုတ္ေရာဂါရွိတာေၾကာင့္တစ္ခ်ိန္လံုးနာမက်န္းျဖစ္ေနလိမ့္မယ္လုမဆုိလုိပါဘူး။ ေရာဂါေၾကာင့္ သင့္စိတ္ကေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့ေနသလုိလုိ၊အကူအညီမဲ့ေနသလုိလုိျဖစ္ေနရင္ဆရာ၀န္နဲ႔တုိင္ပင္ေဆြးေႏြးပါ။ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့လကၡဏာေတြကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မွသာသင့္ရဲ႕ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာေရးပါပိုေကာင္းလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

  ညီမေလးမိုးႏွင္းျဖဴ (လာရႈိး)မွကူညီပံပိုးေပးပါသည္