ေညာင္ေ႐ႊၿမိဳ႕၏မူလအမည္မွာ႐ွမ္းဘာသာျဖင့္“ေယာင္ေ၀ွ”ျဖစ္သည္။ေတာင္ႏွစ္သြယ္ၾကားမွကုန္းေျမဟု အဓိပၸာယ္ရသည္ဆို၏။ေယာင္ေ၀ွဟုေျပာေသာ႐ွမ္းသံကိုျမန္မာတို႔ကေညာင္ေ႐ႊဟုၾကား၍မွတ္တမ္းတင္
ေရးသား၊ေခၚဆိုရာမွေညာင္ေ႐ႊဟုအမည္တြင္ခဲ့ပံုရ၏။သကၠရာဇ္(၇၂၁)ခုႏွစ္တြင္ေညာင္ေ႐ႊၿမိဳ႕ကို
တည္ေထာင္ခဲ့ေသာေစာ္ဘြားႀကီးဆီဆိုင္ဖလက္ထက္လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း(၆၄၄)ခန္႔ကာလ၊ယခု သန္းေထာင္ဘုရားနယ္ေျမအတြင္းတစ္ခုေသာေနရာတြင္ေတာခ်ဳံပိတ္ေပါင္းတို႔ျဖင့္ဖံုးလႊမ္း ကြယ္ေပ်ာက္လ်က္႐ွိေသာလိုဏ္ဂူအတြင္းမွဘုရားဓာတ္ေတာ္၊ေမြေတာ္မ်ားေရာင္ျခည္ကြန္႔ျမဴးသည္ကို
သန္းေထာင္နယ္သားတို.ဖူးျမင္ေတြ႔႐ွိၾကသည္။ထိုအခါေစာ္ဘြားႀကီးဆီဆိုင္ဖထံသြားေရာက္သတင္းေပး
ေလသည္။ေစာ္ဘြားႀကီးဆီဆိုင္ဖသည္အားရ၀မ္းသာျဖစ္၍ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္မွဴးမတ္တို႔ႏွင့္ ပရိတ္သတ္ေလးပါေျမာက္ျမားစြာၿခံရံ၍သန္းေထာင္အရပ္သို႔ထြက္လာကာေတာခ်ဳံပိတ္ေပါင္းတို႔ကို
႐ွင္းလင္းခုတ္ထြင္ၿပီးလိုဏ္ဂူကိုတူးေဖာ္ၾကည့္ရာဘုရား႐ွင္႐ုပ္ပြားေတာ္(၅)ဆူတို႔ကိုဖူးျမင္ေတြ႔႐ွိရေပသည္။ ၎႐ုပ္ပြားေတာ္ငါးဆူအနက္ႏွစ္ဆူမွာရဟႏၲာပံုေတာ္ဟုသိ႐ွိရသည္။၎႐ုပ္ပြားေတာ္ငါးဆူတို႔ကိုဖာင္ေတာ္ဦး
႐ုပ္ပြားေတာ္ဟုေခၚေ၀ၚသည္။ေဖာင္ေတာ္ဦး႐ုပ္ပြားေတာ္ဟုေခၚရျခင္းအေၾကာင္းအရင္းမွာေကာဇာသကၠရာဇ္ (၄၀၄)ခုႏွစ္တြင္မင္းအျဖစ္ေရာက္႐ွိေတာ္မူေသာပုဂံျပည့္႐ွင္နရပတိအေလာင္းစည္သူမင္းႀကီးသည္
သာသနာေတာ္ျမတ္စည္ပင္ျပန္႔ပြားထြန္းကားျခင္းကိုလိုလားေသာမင္းျမတ္ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီဇမၺဴဒိပ္ကၽြန္း အလံုးစံုႏွံ႔ေအာင္ေဖာင္ေတာ္ျဖင့္တိုင္းခန္းလွည့္လည္ေတာ္မူခဲ့ၿပီးေနာက္သီဟိုဠ္မင္းကဆက္သလိုက္ေသာ သင္းကနတ္ေဖာင္ေတာ္ျဖင့္လွည့္လည္ျပန္လာေတာ္မူရာမလယေခၚမလႅာဟုကၽြန္းေရာက္လွ်င္
(၎ကၽြန္းသည္အႏၵိယျပည္မဒရပ္နယ္ေတာင္ဘက္ပင္လယ္တြင္႐ွိ၍အေမႊးနံ႔သာ၊
ကရမက္စသည္အလြန္ေပါသည္ဟုသိရသည္။)သိၾကားမင္းကဆက္သအပ္ႏွင္းလိုက္ေသာအခါ
မဟာေဗာဓိသားႏွင့္တကြသရကၡန္နံ႔သာႏွစ္အသားတို႔ကို႐ုပ္ပြားေတာ္(၅)ဆူထုလုပ္ေစေတာ္မူၿပီးလွ်င္
ေဖာင္ေတာ္၏ေ႐ွ႕ဦးတြင္ပင့္တင္ကိုးကြယ္ယူေဆာင္ေတာ္မူလ်က္ေနျပည္ေတာ္ပုဂံၿမိဳ႕ သို႔ေရာက္ေတာ္မူေလသည္။ဤသို႔ေဖာင္ေတာ္ေ႐ွ႕ဦး၌တင္ယူကိုးကြယ္ခဲ့ေသာဘုရားျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္
ေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားဟုေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ေစာ္ဘြားႀကီးဆီဆိုင္ဖသည္ယင္း႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္(၅)ဆူကို မိမိေနျပည္ေတာ္ေညာင္ေ႐ႊၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ပင့္ေဆာင္ၿပီးေဟာ္နန္းဦးစံျပႆဒ္ေပၚတြင္ကိုးကြယ္ေတာ္မူၿပီးမွ
ႏွစ္စဥ္သီတင္းကၽြတ္လဆန္း(၇)ရက္သို႔ေရာက္ေသာအခါေဟာ္နန္းဦးမွေအာက္သို႔ပင့္ယူၿပီး လွပတင့္တယ္စြာေဆာက္လုပ္ထားေသာျပႆဒ္မ႑ပ္အတြင္းေကာင္းစြာစံထားလ်က္ျပည္သူျပည္သားတို႔၏ အဖူးအေျမာ္အပူေဇာ္ခံပြဲသဘင္ဆင္ယင္က်င္းပေတာ္မူျခင္းျဖစ္သည္။ေဟာ္နန္းဦးမွၿမိဳ႕ သို႔ႀကြဆင္းေတာ္မူသည္ကိုအစြဲျပဳ၍လူ႔ျပည္သို႔ႀကြဆင္းလားေသာျမတ္စြားဘုရား(စ၀္ဖရားလံုးစိုင္း)ဟု ႐ွမ္းဘာသာျဖင့္ေခၚတြင္သျဖင့္မူလေဖာင္ေတာ္ဦးဟူေသာအမည္မွာအခိုက္အတန္႔အားျဖင့္ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ေလသည္။ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕၌ႏွစ္ေပါင္း(၂၅၆)ႏွစ္ၾကာပြဲေတာ္မ်ားက်င္းပႏိုင္ခဲ့၍သကၠရာဇ္ (၉၇၇)ခုႏွစ္တြင္ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕ကိုစိုးစံေသာေစာ္ဘြားမ(ေစာ၀္နန္းမ၊ေစာ၀္နန္းေဟး) လက္ထက္ေရာက္ေသာအခါ၎ၿမိဳ႕ေတာ္ပတ္၀န္းက်င္႐ွိအျခားေစာ္ဘြားၿမိဳ႕စားတို႔ကၿမိဳ႕ေတာ္ကို
ထိပါးတိုက္ခိုက္ေႏွာင့္ယွက္ဖန္မ်ားေသာေၾကာင့္ဗုဒၶဘာသာ႐ွမ္းျမန္မာတို႔အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ေသာ ယင္းေဖာင္ေတာ္ဦး႐ုပ္ပြားေတာ္(၅)ဆူတို႔ကိုစစ္ေဘး၊စစ္ဒဏ္ရန္အႏၲရာယ္ကင္း႐ွင္းရာျဖစ္ေသာ
ေညာင္ေ႐ႊနယ္ေ႐ႊအင္းတိမ္ဘုရားႀကီး၏အရံေစာင့္ကၽြန္သီးေတာ္တို႔အား(၁၂)မႈမင္းေရးကိစၥ
ခပ္သိမ္းလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပး၍၎တို႔၏သူႀကီးအားလည္း႐ုပ္ပြားေတာ္တို႔ကိုေစာင့္ေ႐ွာက္ ထိန္းသိမ္းေရးကိစၥေဆာင္႐ြက္ဖြယ္အ၀၀တိုင္းအမိန္႔အာဏာမ်ားအပ္ႏွင္းၿပီး အထူးထိန္းသိမ္းေစာင့္ေ႐ွာက္ေစသည္။၎အသည္ေတာ္တို႔ေနထိုင္ရာရပ္ကြက္၌စစ္ေဘး၊စစ္ဒဏ္
ရန္အႏၲရာယ္ကင္း႐ွင္းျခင္းမွာဗုဒၶဘာသာလူမ်ဳိးတို႔၌ဘုရားကိုယ္စား႐ုပ္ပြားဆင္းထု၊ေစတီပုထိုးတို႔ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေ႐ွာက္ထားေသာကၽြန္သီးေတာ္ေခၚအသည္ေတာ္မ်ားေနထိုင္ရာရပ္ကြက္ကိုမည္သူမဆို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ေႏွာက္ယွက္ထိပါးဖ်က္ဆီးျခင္းအမႈမျပဳလုပ္ရဟူေသာဘာသာတရားအရ
ဥပေဒပညတ္ခ်က္ထား႐ွိေသာေၾကာင့္၎ကိုလိုက္နာေသာအားျဖင့္ၿမိဳ႕ျပ၊ျပည္႐ြာ
ပ်က္ျပားေသာအခါျဖစ္ေစကာမူ၎ရပ္ကြက္၌ဘုရားသကၤန္းေတာ္ကိုျဖစ္ေစဘုန္းႀကီးသကၤန္းကိုျဖစ္ေစ
ေအာင္လံအျဖစ္စိုက္ထူထားပါကမည္သည့္ရန္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ်၀င္ေရာက္ေႏွာင့္ယွက္ျခင္းမျပဳရဟူ
ေသာဘာသာထံုးတမ္းဥပေဒပညတ္ခ်က္အရလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာစြာေနထိုင္ရေသာသူမ်ားျဖစ္သည့္အေလ်ာက္
၎တို႔ေနထိုင္ရာရပ္ကြက္၌စစ္ေဘး၊စစ္ဒဏ္ရန္အႏၲရာယ္ကင္႐ွင္းျခင္းျဖစ္သည္။၎ရပ္ကြက္ကား
ေ႐ႊအင္းတိမ္ဘုရားႀကီး၏အေ႐ွ႕ဘက္ေျမာင္ဆံု႐ြာအေနာက္ေတာင္အင္းတိမ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းေတာင္ဘက္ ယခုေဆာ္မ႐ြာဟုေခၚေသာရပ္ကြက္ပင္ျဖစ္သည္။ေဆာ္မ႐ြာအေနာက္ဘက္တြင္ေဖာင္ေတာ္ဦး႐ြာဟု
ေ႐ွးက႐ွိသည္။၎႐ြာသည္အယုတ္ေတာ္မ်ားေနရာရပ္ကြက္ျဖစ္သည္ဟုယခုလက္႐ွိအသည္ေတာ္မ်ား၊ လူႀကီးမ်ားႏႈတ္အမွတ္အသားထား႐ွိၾကေၾကာင္းသိ႐ွိရသည္။၎ေဖာင္ေတာ္ဦး႐ြာတြင္
သီတင္းသံုးေတာ္မူေသာအခ်ိန္မွစ၍၎႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ားကိုေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားဟုတင္စား၍
ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကသည္။
ေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရား ေဒသစာရီ ႂကြခ်ီျခင္း၊
ေဖာင္ေတာ္ဦး႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္တို႔ကိုအသည္ေတာ္မ်ားကအစဥ္အလာမပ်က္ဆက္လက္က်င္းပလာခဲ့ေသာ မူလပြဲေတာ္ရက္ျဖစ္သည့္သီတင္းကၽြတ္လဆန္း(၇)ရက္ေန႔တြင္ေညာင္ေ႐ႊၿမိဳ႕သို႔အေရာက္ ပင့္ေဆာင္ရမည္ဟုအာဏာပိုင္တို႔အမိန္႔ပညတ္ခ်က္အရ...
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၅) ရက္၊ ေဆာ္မ႐ြာ ေက်ာင္းေတာ္မွ ေအာက္သို႔ဆင္းႂကြ (၁) ညစံ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၆) ရက္၊ ဟဲယာ႐ြာမသို႔ႂကြ (၁) ညစံ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၇) ရက္၊ ေညာင္ေ႐ႊၿမိဳ႕ သို႔ႂကြ (၁) ညစံ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၈) ရက္၊ နမ့္သဲ႐ြာသို႔ႂကြ ေန႔ဆြမ္းကပ္ၿပီးလွ်င္ နမ့္ပန္သို႔ႂကြ (၁) ညစံ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၉) ရက္၊ ေနာင္ေတာ႐ြာသို႔ႂကြ (၁) ညစံ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၀) ရက္၊ ႐ြာႀကီးဘန္းပုံသို႔ႂကြ (၁) ညစံ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၁) ရက္၊ ေဆာ္မ႐ြာေက်ာင္းေတာ္သို႔ အေရာက္ႂကြေတာ္မူကာ
ၿမိဳ႕႐ြာေန၊ျပည္သူျပည္သားတို႔၏အပူေဇာ္ခံ(၈)ဌာနပြဲေတာ္သဘင္ကိုဆင္ယင္က်င္းပေလသည္။သကၠရာဇ္ (၁၁၃၃)ခုႏွစ္အခ်ိန္ကာလတြင္အင္းတိမ္ေဆာ္မ႐ြာ႐ွိေဖာင္ေတာ္ဦးေက်ာင္းေတာ္ကိုမီးသင့္ေလာင္သျဖင့္
႐ြာႀကီးဘန္းပံုအရပ္တြင္ေက်ာင္းေတာ္ေဆာက္လုပ္႐ုပ္ပြားေတာ္(၅)ဆူကိုပင့္တင့္ေ႐ႊ႕ေျပာင္းၿပီးလွ်င္
ေစာင့္ေ႐ွာက္ထားရာမွသကၠရာဇ္(၁၂၄၃)ခုႏွစ္တြင္႐ြာႀကီးဘန္းပံုေက်ာင္းေတာ္မွသာေလးတိုက္နမ့္ဟူး႐ြာ
နမ့္ဟူးေက်ာင္းေတာ္သို႔ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေစာင့္ေ႐ွာက္ခဲ့သည္။ထို႔ေနာက္မူလက(၈)ဌာနသို႔ေဒသစာရီႂကြခ်ီရာမွ (၁၉)ဌာနတိုင္ေအာင္ႀကြခ်ီေတာ္မူျပန္သည္။
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၃) ရက္၊ မူလဂႏၶကုဋီမွေက်ာင္းဦး ဗုဒၶါသန ပလႅင္ေတာ္
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၄) ရက္၊ ေက်ာင္းေတာ္မွ အင္းတိမ္
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၅) ရက္၊ အင္းတိမ္မွ ဟဲယာ႐ြာမ (၂)ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၇) ရက္၊ ဟဲယာ႐ြာမမွ ေညာင္ေ႐ႊ (၂)ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၉) ရက္၊ ေညာင္ေ႐ႊမွ နမ့္သဲမုန္႔ထုပ္ (၃) နာရီ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၉) ရက္၊ နမ့္သဲမုန္႔ထုပ္မွ လင္းကင္း (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၀) ရက္၊ လင္းကင္းမွ ေၾကးစား (၄) နာရီ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၁) ရက္၊ မိုင္းေသာက္မွ သလဲဦး (၄) နာရီ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၁) ရက္္၊ သလဲဦးမွ ငါးဖယ္ေခ်ာင္း (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၂) ရက္၊ ငါးဖယ္ေခ်ာင္မွ ဇရပ္ႀကီး (၁) နာရီ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၂) ရက္၊ ဇရပ္ႀကီးမွ ဘုရားေပါက္ (၅) နာရီ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၂) ရက္၊ ဘုရားေပါက္မွ နမ့္ပန္ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၃) ရက္၊ နမ့္ပန္မွ ေနာင္ေတာ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၄) ရက္၊ ေနာင္ေတာမွ မန္က်ည္းဆိပ္ (၃) နာရီ
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၄) ရက္၊ မန္က်ည္းဆိပ္မွ က်ိဳမ့္ခမ္း (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၁) ရက္၊ က်ဳိင့္ခမ္းမွ မိုင္းပ်ဳိ႕ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၁) ရက္၊ မိုင္းပ်ဳိ႕ မွ အင္းေပါခံု (၅) နာရီခြဲ
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၂) ရက္၊ အင္းေပါခံုမွ ႐ြာႀကီးေရသာ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္(၃)ရက္၊ ေက်ာင္ဦးဗုဒၶါသနပလႅင္မွ မူလဂႏၶကုဋီတိုက္သို႔ေဒသစာရီႂကြခ်ီေတာ္မူသည္။
ယခုအခါတြင္ေတာ္သလင္းလကြယ္မွစ၍သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္(၃)ရက္ေန႔အထိတိုင္ေအာင္(၁၈)
ရက္ေဒသစာရီႂကြခ်ီေတာ္မူေသာအရပ္ေဒသမ်ားမွာ...
ေတာ္သလင္းလကြယ္ေန႔ မူလ ဂႏၶကုဋီတိုက္မွ ေက်ာင္းဦး ဗုဒၶါသနပလႅင္ေတာ္
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁) ရက္၊ ေက်ာင္းေတာ္မွ အင္းတိမ္သို႔ႂကြ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၂) ရက္၊ အင္းတိမ္မွ ဟဲယာ႐ြာမ (၂) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၄) ရက္၊ ဟဲယာ႐ြာမမွ ငါးဖယ္ေခ်ာင္း (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၅) ရက္၊ ငါးဖယ္ေခ်ာင္းမွ ေၾကးစားကုန္း (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၆) ရက္၊ ေၾကးစားကုန္းမွ ပြဲစာကုန္း (ေန႔ဆြမ္း) လင္းကင္း (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၇) ရက္၊ လင္းကင္းမွ ေညာင္ေ႐ႊၿမိဳ႕
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၀) ရက္၊ ေညာင္ေ႐ႊမွ နမ့္သဲမုန္႔ထုပ္ (ေန႔ဆြမ္းး) မိုင္းေသာက္ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၁) ရက္၊ မိုင္းေသာက္မွ သလဲဦး (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၂) ရက္၊ သလဲဦးမွ ေကလာ (ေန႔ဆြမ္း) ဇရပ္ႀကီး (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၃) ရက္၊ ဇရပ္ႀကီးမွ နန္းပန္ဘုရားေပါက္ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၄) ရက္၊ ဘုရားေပါက္မွ မန္က်ည္းဆိပ္ (ေန႔ဆြမ္း) က်ဳိင္းခမ္း (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၅) ရက္၊ က်ဳိင္းခမ္းမွ မိုင္းပ်ဳိ႕ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၁) ရက္၊ မိုင္းပ်ဴိ႕ မွ အင္းေပါခံု (ေန႔ဆြမ္း) ေနာင္ေတာ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၂) ရက္၊ ေနာင္ေတာမွ ႐ြာႀကီးေရေသ (၁) ညက်ိန္း
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္၊ ႐ြာႀကီး ေရေသမွ မူလဂႏၶာကုဋီတိုက္သို႔ ျပန္လည္ေရာက္႐ွိေတာ္မူပါသည္။
ေဖာင္ေတာ္ဦး႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္အားၾကည္ညိဳသဒၶါပြားမ်ားေစလိုသည့္ေစတနာ၊အင္းသူ/အင္းသားတို႔၏
ဗုဒၶဘာသာအေပၚယံုၾကည္သက္၀င္မႈသည္မည္မွ်ႀကီးမားေၾကာင္းကိုသိ႐ွိေစလိုသည့္ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ တင္ျပရျခင္းျဖစ္ပါသည္။